Bóng đá nữ Việt Nam: Trả giá vì chậm chuyển giao?

Sau nhiều năm giữ vị thế số một Đông Nam Á, bóng đá nữ Việt Nam đang đối diện thách thức lớn khi quá trình trẻ hóa diễn ra chậm chạp, khiến khoảng cách giữa thế hệ vàng và lớp kế cận ngày càng rõ rệt.

Trong khi đó, các đối thủ khu vực như Thái Lan, Myanmar, Philippines lại đẩy mạnh đầu tư, trẻ hóa đội hình, tạo nên sức ép không nhỏ cho hành trình giữ vững ngôi đầu của tuyển nữ Việt Nam.

Cuộc đua khốc liệt ở SEA Games 33

Hành trình tại AFF Cup 2025 mang đến hai gam màu rõ rệt. Đội tuyển Việt Nam xuất sắc giành ngôi nhất bảng A, trong đó có chiến thắng quan trọng 1-0 trước Thái Lan. Tuy nhiên, ở bán kết, thầy trò huấn luyện viên Mai Đức Chung phải dừng bước trước U23 Australia với tỷ số 1-2.

Đội trẻ đến từ xứ sở chuột túi cho thấy sự vượt trội về tốc độ, sức mạnh và khả năng chuyển trạng thái, những yếu tố đang ngày càng đóng vai trò quyết định trong bóng đá nữ hiện đại.

Chiến thắng 3-1 trước Thái Lan ở trận tranh hạng Ba phần nào xoa dịu tiếc nuối, đồng thời khẳng định Việt Nam vẫn là thế lực lớn ở Đông Nam Á. Ngoài ra, nhiều năm qua, bóng đá nữ khu vực xoay quanh “tam trụ” Việt Nam – Thái Lan – Myanmar.

Việt Nam khẳng định vị thế số một với 4 Huy chương Vàng SEA Games liên tiếp (2017 - 2023) cùng tấm vé dự World Cup 2023. Nhưng hiện nay khoảng cách đang bị thu hẹp đáng kể. Điều đó báo hiệu SEA Games 33 sẽ là đấu trường khắc nghiệt hơn bao giờ hết.

Myanmar – từ vị thế “kẻ thách thức” – đã có sự lột xác mạnh mẽ. Lực lượng trẻ trung, giàu khát khao và thi đấu kỷ luật giúp đội bóng này trở thành đối thủ khó chịu. Tại AFF Cup 2025, Myanmar phô diễn lối chơi giàu thể lực, pressing tầm cao ấn tượng, đánh bại U23 Australia ở vòng bảng và chỉ chịu thua 0-1 trước đối thủ này khi gặp lại ở trận chung kết. Việc liên tục bổ sung các gương mặt U20, U23 cùng chiến lược đầu tư dài hơi giúp Myanmar trở thành ẩn số đáng gờm tại SEA Games 33.

Thái Lan cũng đang trẻ hóa mạnh mẽ, xây dựng đội hình nhanh nhẹn, giàu thể lực và kỹ thuật, có khả năng pressing toàn sân và phản công tốc độ. Đáng chú ý, bóng đá nữ xứ chùa Vàng chuẩn bị cho SEA Games 33 trên sân nhà với chiến lược “giấu bài”.

Đội tuyển nữ Thái Lan đã không đưa lực lượng tốt nhất đến AFF Cup nữ 2025, mà tập trung thử nghiệm nhân sự, rèn thể lực và chuẩn bị miếng đánh chiến lược. Vì vậy, 2 chiến thắng của Việt Nam trước Thái Lan tại giải đấu khu vực vừa qua có thể chỉ mang lại giá trị tinh thần khi bước vào SEA Games 33.

Đội tuyển nữ Philippines đang nổi lên như một thế lực mới của bóng đá Đông Nam Á nhờ nguồn lực cầu thủ gốc Philippines đang thi đấu và sinh sống ở nước ngoài. Tại World Cup nữ 2023, đội bóng này gây tiếng vang lớn khi lần đầu tiên trong lịch sử giành chiến thắng ở một kỳ World Cup, trước New Zealand.

Hiện nay, trong đội hình Philippines, phần lớn trụ cột đều là các cầu thủ sinh ra và lớn lên ở Mỹ. Các cầu thủ này không chỉ mang đến thể hình vượt trội, sức mạnh và kỹ năng được đào tạo bài bản, mà còn giúp đội tuyển Philippines có bước nhảy vọt về trình độ, thu hẹp khoảng cách với các đối thủ mạnh trong khu vực.

Đội tuyển Philippines đánh bại Việt Nam để vô địch AFF Cup nữ 2022 – một cột mốc lịch sử khi họ lần đầu tiên vượt qua cả bóng đá nữ Việt Nam và Thái Lan. Hướng đến SEA Games 33, Liên đoàn Bóng đá Philippines tiếp tục duy trì chính sách chiêu mộ cầu thủ Phi kiều.

Sự kết hợp giữa cầu thủ trong nước và lực lượng Phi kiều hứa hẹn giúp tuyển nữ này duy trì vị thế cạnh tranh huy chương, thậm chí là ứng viên vô địch ở SEA Games 33, đồng thời cũng đặt ra thách thức không nhỏ cho bóng đá nữ Việt Nam.

Trong bối cảnh đó, đội tuyển nữ Việt Nam nhiều năm qua vẫn phụ thuộc vào những gương mặt quen thuộc như Huỳnh Như, Tuyết Dung, Hải Yến, Thu Thảo. Thế hệ từng làm nên lịch sử với tấm vé World Cup nay đã bộc lộ dấu hiệu tuổi tác và quá tải. Trong khi đó, lớp kế cận như Thanh Nhã, Hải Linh cần thêm thời gian để trưởng thành.

Công tác đào tạo trẻ vẫn manh mún, giải vô địch quốc gia nữ chưa đủ tính cạnh tranh, dẫn đến nguồn bổ sung cho đội tuyển quốc gia còn hạn chế. Nếu không nhanh chóng thúc đẩy trẻ hóa, đội tuyển nữ có nguy cơ lệ thuộc vào dàn cầu thủ kỳ cựu, khó đảm bảo thể lực cho những giải đấu dài hơi và khốc liệt mà hệ quả có thể đến ngay tại SEA Games 33 vào cuối năm nay.

Cần luồng gió mới

Huấn luyện viên Mai Đức Chung là biểu tượng của bóng đá nữ Việt Nam hơn hai thập kỷ qua. Ông đã cùng đội tuyển giành 6 Huy chương Vàng SEA Games, 5 chức vô địch AFF Cup, lọt vào vòng loại cuối Olympic 2020 và đỉnh cao là tấm vé dự World Cup 2023.

Những thành tích ấy khẳng định tài năng chiến lược và khả năng quản lý con người của ông, đồng thời tạo nền tảng vững chắc giúp bóng đá nữ Việt Nam duy trì vị thế số một khu vực.

Sự đóng góp của huấn luyện viên Mai Đức Chung còn thể hiện ở khả năng khai thác tối đa thế mạnh các cầu thủ trụ cột, xây dựng lối chơi kỹ thuật, phối hợp nhỏ và kiểm soát bóng ở khu trung tuyến, đồng thời duy trì tính kỷ luật trong hàng phòng ngự.

Kinh nghiệm dày dạn giúp ông xử lý những tình huống khó trong các giải đấu quốc tế, từ AFF Cup đến vòng loại Olympic, tạo ra sự ổn định cần thiết cho đội tuyển nữ trong nhiều năm.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích nổi bật, ở tuổi 75, huấn luyện viên Mai Đức Chung khó thực hiện một cuộc cách mạng về chiến thuật và trẻ hóa lực lượng. Lối chơi của đội tuyển, mặc dù kỹ thuật và kỷ luật, nhưng thiếu sự đột biến và tốc độ cần thiết để cạnh tranh ở tầm châu lục.

Quá trình chuyển giao lực lượng trẻ diễn ra chậm, phần nào xuất phát từ cách sử dụng cầu thủ giàu kinh nghiệm quá lâu, dẫn tới sức trẻ chưa được phát triển và thử thách các trụ cột lớn tuổi.

Chiến thuật pressing toàn sân, chuyển trạng thái nhanh hay áp dụng các mô hình hiện đại vẫn còn hạn chế. Điều này khiến đội dễ bị bắt bài trước những đội trẻ, giàu thể lực và có khả năng thi đấu tốc độ cao như Thái Lan và Myanmar.

Điển hình như trận thua U23 Australia ở bán kết AFF Cup 2025, lối chơi tấn công chủ động mà đội tuyển nữ Việt Nam sử dụng đã không thành công, khi các cô gái của chúng ta bị đối phương áp đảo ngay từ những phút đầu tiên và hầu như không lên được bóng trong hiệp 1.

Phải tới khi U23 Australia chùng xuống ở hiệp 2 thì đội tuyển nữ Việt Nam mới có thể bắt đầu tổ chức tấn công và ghi được bàn rút ngắn tỷ số vào cuối trận. Vì vậy, để nâng tầm đội tuyển nữ Việt Nam, sự xuất hiện của gương mặt trẻ, năng động, am hiểu chiến thuật hiện đại, phối hợp cùng ông Chung trong vai trò cố vấn hoặc giám sát, có thể là giải pháp giúp đội tuyển vừa bảo toàn kinh nghiệm, vừa khai thác hiệu quả sức trẻ và kỹ thuật hiện đại.

AFF Cup nữ 2025 cũng chỉ ra khoảng cách rõ rệt về thể lực, thể hình giữa tuyển nữ Việt Nam và các đối thủ mạnh châu lục. Nhiều cầu thủ Việt Nam kỹ thuật tốt nhưng hạn chế về thể hình, tốc độ bứt phá và khả năng tranh chấp, dễ bị khai thác ở các pha phản công, tấn công biên hoặc bóng bổng.

Các chuyên gia nhận định: nếu không cải thiện thể lực và thể hình, tuyển nữ Việt Nam khó tiến xa ở sân chơi châu lục, dù vẫn đủ sức thống trị Đông Nam Á nhờ kỹ thuật và kinh nghiệm.

Trong bối cảnh đó, việc khai thác nguồn lực cầu thủ Việt kiều trở thành hướng đi cần thiết. Cầu thủ gốc Việt trưởng thành ở các nền bóng đá phát triển (Mỹ, Australia, châu Âu) thường sở hữu thể hình tốt, thể lực vượt trội và được đào tạo chuyên nghiệp từ nhỏ. Khi kết hợp với lối chơi kỹ thuật của cầu thủ nội, tuyển Việt Nam có thể gia tăng sức mạnh, cải thiện tranh chấp và tốc độ. Ngoài ra, việc gọi Việt kiều còn tạo sự cạnh tranh, buộc cầu thủ nội nâng cao chuyên môn và thể lực.

Thực tế, bóng đá nữ Việt Nam đã chứng kiến sự tỏa sáng của bộ đôi Lê Chelsea, Tôn Thất Ashley Trâm Anh trong màu áo CLB TP Hồ Chí Minh tại AFC Champions League 2024 - 2025. Lê Chelsea còn có em gái Lê Kyah phát triển từ hệ thống bóng đá học đường Mỹ.

Ngoài ra còn có Đinh Kim Thanh (Kim Dinh Thanhova, sinh 2003, mang quốc tịch CH Czech), Linda Phạm (sinh 2006 tại Hà Lan) từng tập cùng U.20 Việt Nam… Theo thống kê sơ bộ, có hơn 20 cầu thủ gốc Việt sinh từ năm 2000 trở lại đây đang chơi bóng ở Mỹ, Úc và châu Âu.

Để khai thác hiệu quả nguồn lực này, Liên đoàn Bóng đá Việt Nam cần chính sách tuyển chọn minh bạch, quy định tiêu chí rõ ràng về năng lực, sự phù hợp chiến thuật và khả năng hòa nhập. Đồng thời, khâu huấn luyện kết hợp, xây dựng văn hóa đội nhóm và quản lý thể lực cũng phải được chú trọng.