Ngành bán lẻ Việt Nam là trụ cột kinh tế địa phương và đòn bẩy hội nhập toàn cầu

Cầu nối sản xuất, tiêu dùng và động lực phát triển địa phương

Ngành bán lẻ Việt Nam đang trở thành một trụ cột không thể thay thế trong phát triển công thương xã địa phương không chỉ kết nối sản xuất với tiêu dùng mà còn góp phần thúc đẩy kinh tế cơ sở, tạo việc làm và nâng cao chất lượng đời sống cho người dân nông thôn.

Với quy mô thị trường bán lẻ đạt hơn 180 tỷ USD vào năm 2023 và dự kiến tăng lên 350 tỷ USD vào năm 2025, lĩnh vực này ngày càng khẳng định vị thế là một động lực quan trọng, đặc biệt tại các xã, huyện và vùng nông thôn, nơi nền kinh tế còn phụ thuộc nhiều vào sản xuất nông nghiệp và tiểu thủ công.

Trên thực tế, bán lẻ đóng vai trò là kênh phân phối chủ lực, đưa sản phẩm địa phương từ làng nghề, hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ đến tay người tiêu dùng.

Nếu như trước đây, đặc sản vùng miền chủ yếu dựa vào chợ truyền thống hoặc thương lái trung gian, thì nay sự xuất hiện của các chuỗi bán lẻ hiện đại như Co.opmart, WinMart, Bách Hóa Xanh cùng các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada đã mở ra cánh cửa rộng lớn hơn.

Nhiều sản phẩm OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) như nước mắm Phú Quốc, gạo ST25 Sóc Trăng hay trà Shan tuyết Hà Giang đã có mặt trong hệ thống siêu thị lớn, không chỉ mở rộng thị trường mà còn gia tăng giá trị. Theo số liệu của Bộ Công Thương, doanh thu bán lẻ hàng hóa tại khu vực nông thôn hiện chiếm khoảng 40% tổng doanh thu bán lẻ toàn quốc là một minh chứng rõ ràng về vai trò kích thích sản xuất địa phương.

Các chuyên gia cho rằng OCOP không đơn thuần là chương trình tiêu thụ sản phẩm, mà là động lực nâng cấp chất lượng sản xuất. Ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam, nhận định: khi sản phẩm địa phương muốn bước chân vào hệ thống bán lẻ hiện đại, buộc phải cải thiện từ quy trình sản xuất, bao bì, nhãn hiệu đến truy xuất nguồn gốc.

Ngành bán lẻ Việt Nam đang trở thành trụ cột kinh tế địa phương, vừa kết nối sản xuất – tiêu dùng, vừa tạo việc làm, nâng cao đời sống và thúc đẩy hội nhập.

Đây chính là áp lực tích cực để doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã nâng tầm, không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn đủ sức cạnh tranh quốc tế. Thực tế tại Quảng Ninh, HTX Tuệ Lâm sau khi tham gia OCOP đã đưa sản phẩm thảo mộc từ chỗ chỉ bán trong xã lên kệ siêu thị và sàn TMĐT, giúp doanh thu tăng mạnh, đồng thời nâng cao hình ảnh và năng lực quản lý.

Song song với thúc đẩy sản xuất, bán lẻ còn tạo công ăn việc làm quy mô lớn tại địa phương. Từ các chợ xã, cửa hàng tạp hóa, điểm bán hàng lưu động cho tới chuỗi siêu thị mini, hàng chục nghìn lao động, đặc biệt là phụ nữ và lao động phổ thông, đã có thêm nguồn thu nhập ổn định.

Sự hiện diện của các chuỗi bán lẻ hiện đại còn mang lại cơ hội nghề nghiệp chuyên nghiệp hơn, từ nhân viên bán hàng, kho vận đến quản lý cửa hàng qua đó nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nông thôn.

Bên cạnh đó, thương mại điện tử phát triển mạnh đã khuyến khích người dân nông thôn tham gia nền kinh tế số. Các chương trình đào tạo do AVR và các sàn TMĐT triển khai đã giúp hàng ngàn hộ kinh doanh biết cách chụp ảnh, quảng bá sản phẩm, livestream bán hàng và tiếp cận khách hàng toàn quốc, góp phần hình thành nguồn nhân lực số hóa luôn là yếu tố then chốt cho sự phát triển công thương xã bền vững.

Không chỉ dừng ở việc tạo đầu ra cho hàng hóa và việc làm, ngành bán lẻ còn trực tiếp nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn. Nhờ hệ thống siêu thị mini và TMĐT, người dân vùng sâu, vùng xa nay có thể tiếp cận đa dạng hàng hóa từ nhu yếu phẩm đến sản phẩm công nghệ với giá cả cạnh tranh, dịch vụ giao hàng tận nơi và các chương trình khuyến mãi vốn trước đây chỉ phổ biến ở đô thị.

Ông Đỗ Đức Uyên, Giám đốc HTX Tuệ Lâm, nhấn mạnh: “Khi sản phẩm được đưa vào siêu thị hay bán online, nông dân không chỉ bán được giá tốt hơn, mà chính người tiêu dùng ở nông thôn cũng hưởng lợi khi tiếp cận hàng hóa chất lượng với giá hợp lý.” Điều này góp phần thu hẹp khoảng cách tiêu dùng giữa thành thị và nông thôn, đồng thời khuyến khích phong trào “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”.

Từ những phân tích trên có thể thấy, ngành bán lẻ Việt Nam không chỉ đơn thuần là một “chiếc cầu nối” giữa sản xuất và tiêu dùng, mà còn là động lực chuyển hóa kinh tế địa phương, buộc sản xuất nông thôn phải chuyên nghiệp hóa, mở ra việc làm mới và nâng cao đời sống. Vấn đề đặt ra hiện nay là làm thế nào để gỡ những nút thắt về hạ tầng, chất lượng và chi phí, để vai trò này được phát huy mạnh mẽ hơn nữa.

Đòn bẩy hạ tầng và hội nhập kinh tế công thương xã

Không dừng lại ở vai trò phân phối và tiêu dùng, ngành bán lẻ ngày nay còn là đòn bẩy thúc đẩy hạ tầng và hội nhập kinh tế tại các địa phương. Sự mở rộng mạnh mẽ của các chuỗi siêu thị, cửa hàng tiện lợi và đặc biệt là thương mại điện tử đã kéo theo dòng vốn đầu tư lớn vào logistics, kho bãi, hạ tầng giao thông và công nghệ.

Việc các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, Tiki xây dựng trung tâm phân phối, kho trung chuyển tại nhiều tỉnh thành không chỉ tạo thuận lợi cho tiêu dùng mà còn mở ra cơ hội để doanh nghiệp công thương xã tham gia trực tiếp vào chuỗi cung ứng hiện đại, thay vì chỉ đứng ngoài quan sát.

Bán lẻ hiện đại cũng mang đến cho doanh nghiệp địa phương công nghệ quản lý tiên tiến. Nhờ các chương trình hợp tác giữa Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam (AVR), Bộ Công Thương và chính quyền, nhiều hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ đã tiếp cận với hệ thống quản lý tồn kho thông minh, thanh toán điện tử, phần mềm CRM, cũng như các công cụ tiếp thị trực tuyến. Điều này buộc họ phải thay đổi tư duy, từ kinh doanh thủ công sang số hóa quy trình, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập.

Vai trò phân phối và tiêu dùng, ngành bán lẻ ngày nay còn là đòn bẩy thúc đẩy hạ tầng và hội nhập kinh tế tại các địa phương.

Ông Nguyễn Văn Thành, chuyên gia kinh tế của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), nhận định: “Mỗi khi một chuỗi bán lẻ hiện đại mở rộng ra nông thôn, ở đó không chỉ có cửa hàng, mà còn có kho vận, trung tâm phân phối, thậm chí cả dịch vụ logistics vệ tinh đi kèm.

Đây là tác động lan tỏa quan trọng, vì nó kéo theo sự thay đổi trong cách thức sản xuất, bảo quản và đưa sản phẩm ra thị trường.” Chính sự hiện diện này đã tạo ra một “chuẩn mực mới” về chất lượng và năng lực vận hành, buộc các doanh nghiệp địa phương phải cải thiện để có thể bám trụ.

Ở một góc nhìn khác, bà Đinh Thị Mỹ Loan, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Bán lẻ Việt Nam, từng nhấn mạnh rằng: “Ngành bán lẻ không chỉ đưa hàng hóa đến tay người tiêu dùng, mà còn kéo cả nền hạ tầng đi lên. Khi có siêu thị, có kho vận, thì hạ tầng giao thông, công nghệ thông tin, thậm chí cả dịch vụ tài chính – ngân hàng ở địa phương cũng được kích hoạt và phát triển theo.” Điều này lý giải vì sao sự phát triển bán lẻ được coi là động lực kéo theo tiến trình hội nhập kinh tế công thương xã.

Tuy nhiên, để tối ưu hóa vai trò này, nhiều chuyên gia cho rằng vẫn còn không ít thách thức. Một báo cáo của Sài Gòn Giải Phóng đã chỉ ra rằng hệ thống logistics nông thôn hiện nay còn manh mún, chi phí vận chuyển cao, trong khi hạ tầng internet ở nhiều vùng sâu vùng xa chưa đáp ứng được yêu cầu của thương mại điện tử.

TS. Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế, cũng lưu ý: “Nếu không giải quyết nút thắt hạ tầng và logistics, nông sản địa phương khó có thể đi xa, thậm chí ngay cả việc giữ chỗ trong hệ thống bán lẻ nội địa cũng gặp nhiều khó khăn”.

Chính vì vậy, việc đầu tư đồng bộ vào hạ tầng internet, logistics nông thôn, các trung tâm bảo quản – chế biến nông sản, cũng như tăng cường kết nối sản phẩm OCOP lên các kênh bán lẻ lớn là nhiệm vụ cấp thiết.

Song song với đó, phát triển mô hình bán lẻ xanh, bền vững, sử dụng năng lượng sạch, hạn chế bao bì nhựa, khuyến khích tiêu dùng có trách nhiệm cũng đang trở thành xu hướng mới, được nhiều doanh nghiệp và hiệp hội bán lẻ theo đuổi.

Rõ ràng, ngành bán lẻ Việt Nam đang đóng vai trò không thể thiếu trong phát triển công thương xã địa phương: vừa kích thích sản xuất, tạo việc làm, nâng cao đời sống, vừa thúc đẩy hội nhập kinh tế. Với sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, AVR và cộng đồng doanh nghiệp, bán lẻ sẽ tiếp tục là động lực then chốt, góp phần xây dựng nông thôn mới, phát triển công thương xã và hiện thực hóa mục tiêu kinh tế số toàn diện.

Nguồn:Ngành bán lẻ Việt Nam là trụ cột kinh tế địa phương và đòn bẩy hội nhập toàn cầu

Thanh Cao

thuongtruong.com.vn