Quản lý vàng miếng gặp khó vì doanh nghiệp "găm hàng"

Thời gian qua, thị trường vàng trong nước trở thành “điểm nóng” khi giá vàng liên tục biến động mạnh. Trong tháng 10 vừa qua, giá vàng trong nước lập đỉnh, chạm mốc 154,5 triệu đồng/lượng. Thậm chí, ở thị trường chợ đen, có thời điểm giá vàng được đẩy lên tới hơn 170 triệu đồng/lượng – mức giá chưa từng có trong lịch sử. Kéo theo đó, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới cũng được kéo giãn ra lên tới hơn 20 triệu đồng/lượng.

Phát biểu tại tọa đàm “Sàn giao dịch vàng: Giải pháp minh bạch thị trường và ổn định kinh tế vĩ mô”, ông Nguyễn Đức Lê, Phó Trưởng phòng Nghiệp vụ quản lý thị trường, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) thừa nhận, việc quản lý mua bán vàng miếng tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức.

Theo ông Lê, hạn chế lớn nhất là hệ thống quản lý thiếu một cơ sở tập trung. Phần lớn cửa hàng vàng chỉ bán lẻ, không có dữ liệu kết nối trực tuyến với cơ quan quản lý nên không thể theo dõi lượng hàng giao dịch theo thời gian thực. Bên cạnh đó, cơ chế phối hợp giữa các đơn vị quản lý còn rời rạc, thiếu đồng bộ. “Các đơn vị chưa có kết nối dữ liệu, chưa có hệ thống cảnh báo sớm. Việc kiểm tra chưa thường xuyên, còn khi giá vàng biến động mạnh, phản ứng của cơ quan quản lý lại chậm”, ông nói.

Toàn cảnh tọa đàm.

Ông Lê cũng lưu ý rằng dù Nhà nước quản lý vàng miếng song thị trường vẫn tồn tại vàng giả, vàng trôi nổi. Chênh lệch giá lớn giữa thị trường chợ đen và thị trường chính thức tạo điều kiện cho buôn lậu, giao dịch không báo cáo và trốn thuế, làm công tác kiểm soát càng khó khăn.

Ở phía doanh nghiệp kinh doanh vàng, nhiều cửa hàng không xuất hóa đơn, chủ yếu giao dịch bằng tiền mặt. Điều này khiến giao dịch không được công khai, dễ xảy ra tình trạng khai doanh thu thấp và gây thất thu thuế. Giá niêm yết và giá bán cũng thiếu ổn định, thay đổi theo từng thời điểm; thậm chí có lúc khan hàng, một số đơn vị găm hàng, khiến quản lý thị trường vàng chế tác và vàng lẻ trong dân gặp nhiều trở ngại.

Ngoài ra, tâm lý đám đông của người dân cũng tạo sức ép lớn cho nhà điều hành. Mỗi khi xuất hiện thông tin giá vàng tăng, người dân lại đổ xô đi mua, hình thành các cơn sốt bất thường. Trong những thời điểm đó, một số cửa hàng có thể tự ý điều chỉnh giá, càng làm thị trường thêm khó kiểm soát.

Trước những bất cập nói trên, cơ quan quản lý đã liên tục đưa ra nhiều giải pháp nhằm xử lý các điểm nghẽn của thị trường. Gần đây nhất, Nghị quyết 222 của Quốc hội cùng với Kết luận 203 của Bộ Chính trị đã định hướng nghiên cứu mô hình sàn giao dịch vàng, mở đường cho việc xây dựng một cơ chế quản lý minh bạch và hiệu quả hơn.

Theo TS. Ngô Trí Long, việc thành lập sàn giao dịch vàng trong bối cảnh hiện nay là cần thiết và phù hợp với yêu cầu quản lý thị trường. Ông nhấn mạnh rằng hành lang pháp lý đã có nhiều thay đổi quan trọng, nhất là Nghị định 232 mở rộng phạm vi quản lý, cho phép thí điểm các công cụ phái sinh và loại bỏ những cơ chế cũ vốn gây cản trở hoạt động thị trường. Đây chính là nền tảng quan trọng để xây dựng mô hình quản lý vàng theo hướng hiện đại, tiệm cận chuẩn mực quốc tế.

TS. Long cho rằng vấn đề trọng tâm hiện nay không còn là “có làm sàn vàng hay không” mà là thiết kế sàn vàng như thế nào, mô hình vận hành ra sao, lộ trình triển khai như thế nào, cơ chế quản trị và giám sát cần được xây dựng theo tiêu chí minh bạch, hiệu quả. Nếu được thiết kế tốt, sàn vàng sẽ trở thành công cụ hữu hiệu giúp Nhà nước quản lý một thị trường vốn biến động mạnh, qua đó hạn chế đầu cơ, giảm thiếu minh bạch và thu hẹp khoảng cách giá bất hợp lý như thời gian qua.

Ông Nguyễn Thế Hùng cho rằng Việt Nam đã có đủ công nghệ và hạ tầng để xây dựng sàn vàng.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cho rằng Việt Nam đã có đủ công nghệ và hạ tầng để xây dựng một sàn giao dịch vàng hiện đại. Tuy vậy, ông nhấn mạnh lộ trình phải được triển khai thận trọng, với mục tiêu không chỉ tạo nơi giao dịch mà còn hiện đại hóa hoạt động mua bán vàng, cung cấp dữ liệu minh bạch cho quản lý nhà nước và hình thành nền tảng phát triển các sản phẩm tài chính liên quan đến vàng trong tương lai.

Ông Hùng đề xuất, trong giai đoạn đầu nên cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu có chứng nhận chất lượng quốc tế để sản xuất trong nước, đi kèm yêu cầu nghiêm ngặt về cơ sở vật chất, công nghệ, năng lực tài chính và trách nhiệm báo cáo của doanh nghiệp. Đồng thời, cần tránh tình trạng mua bán chéo hay lách quy định để hạn chế đầu cơ.

"Về dài hạn, giai đoạn 1 có thể vận hành sàn phục vụ sản xuất và phân phối; giai đoạn 2 mở rộng hệ thống phân phối cho doanh nghiệp có nhu cầu thực; và giai đoạn 3 phát triển các sản phẩm phái sinh liên quan đến vàng khi hành lang pháp lý và hệ thống dữ liệu được hoàn thiện", ông Hùng kiến nghị.

Nguồn:Quản lý vàng miếng gặp khó vì doanh nghiệp 'găm hàng'

Khánh Tú

vietnamfinance.vn