Chuối lùn "lên ngôi" ở Tà Rụt

Đã có hàng trăm hộ đồng bào Pa Kô ở xã Tà Rụt trồng chuối lùn bản địa. (Ảnh: P.T)

Người Pa Kô (dân tộc Tà Ôi) sống dọc theo dòng sông Đakrông có truyền thống trồng giống cây chuối lùn bản địa từ lâu. Trong tiếng của người Pa Kô, cây chuối lùn gọi là “Ta Pê”. Khi chín, quả chuối lùn rất thơm ngon, quả to và có vị đặc trưng được nhiều người ưa chuộng.

Cây chuối lùn bản địa ở được xem là cây “xóa nghèo” ở Tà Rụt từ năm 2019. Tại thời điểm đó, tổ chức Plan International phối hợp với địa phương triển khai mô hình trồng chuối theo hướng hàng hóa.

Để chuyển đổi mô hình từ “tự sản tự tiêu” sang mô hình sản xuất hàng hóa, quy mô lớn, Tổ hợp tác (THT) chuối thôn A Đăng được thành lập. Giai đoạn đầu, THT chỉ có 15 thành viên, tất cả đều là phụ nữ Pa Kô, cùng tham gia trồng thử nghiệm 2 ha chuối lùn.

Từ mô hình nhỏ ban đầu, THT chuối A Đăng nhanh chóng phát triển. Đến nay, THT đã có 20 thành viên và diện tích canh tác mở rộng lên hàng chục ha. Các thành viên được Tổ chức Plan International tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc, cách chọn giống, đồng thời hỗ trợ cây giống mới để nâng cao năng suất; hỗ trợ hơn 348 triệu đồng xây dựng cửa hàng trưng bày và tiêu thụ nông sản. Đây được xem là bước đi giúp giải quyết bài toán đầu ra mà người dân trước đây luôn lo lắng.

Cây chuối lùn đã trở thành cây xóa nghèo cho đồng bào Pa Kô ở xã Tà Rụt. (Ảnh: PL)

Chị Hồ Thị Xở, Tổ trưởng THT chuối thôn A Đăng chia sẻ: “Cửa hàng trưng bày và tiêu thụ nông sản hoạt động như một điểm tập kết chuối của phụ nữ địa phương. Chuối lùn được thu gom đều đặn, không còn tình trạng giá cả bấp bênh như trước. Mỗi tháng, THT bán được trên 30 buồng chuối và các loại nông sản khác, mang lại nguồn thu hơn 30 triệu đồng. Thu nhập này đã giúp nhiều gia đình có điều kiện trang trải sinh hoạt phí, hỗ trợ con em học xa nhà và tích lũy cho tương lai.

Thành công ở mô hình trồng chuối lùn bản địa ở thôn A Đăng, đã tạo động lực mạnh mẽ cho phụ nữ Pa Kô các thôn khác trong xã Tà Rụt trồng chuối.

Chị Hồ Thị Hằng, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Tà Rụt cho biết, với sự hỗ trợ của Tổ chức Plan nternational, Hội đã nhân rộng mô hình trồng chuối lùn ở nhiều thôn trong xã. Hiện toàn xã Tà Rụt đã có hàng chục hội viên tham gia trồng chuối lùn. Cùng với chuối lùn, đồng bào Pa Kô cũng đang khôi phục thêm một số giống chuối bản địa khác, như chuối cơm, chuối ngà voi… tạo sự đa dạng cho sản phẩm nông nghiệp truyền thống.

Một điểm sáng đáng chú ý, là cách thức tiêu thụ nông sản của phụ nữ Pa Kô đã thay đổi. Cửa hàng do THT quản lý không chỉ là nơi bán trực tiếp, mà còn đóng vai trò kết nối thị trường.

Nhiều thành viên đã chủ động giới thiệu sản phẩm qua Facebook, Zalo, giúp mở rộng mạng lưới khách hàng và tăng sức tiêu thụ. Chuối lùn giờ đây không chỉ phục vụ nhu cầu trong xã mà còn được đưa đến các địa bàn lân cận, tạo nguồn thu ổn định quanh năm.

Những chuyển biến này cho thấy, sự chủ động và mạnh dạn của phụ nữ Pa Kô khi có cơ hội tiếp cận kỹ thuật và thị trường. Cây chuối lùn bản địa từ chỗ bị lãng quên, nay đã trở thành sinh kế bền vững. Không chỉ nâng cao thu nhập, mô hình còn góp phần khẳng định vai trò, vị thế của phụ nữ DTTS trong phát triển kinh tế gia đình.

Chuyển đổi mô hình trồng chuối "tự sản, tự tiêu" sang mô hình trồng chuối hàng hóa quy mô lớn giúp nhiều hộ đồng bào Pa Kô ở Tà Rụt thoát nghèo (Ảnh: P.L)

Tại xã Tà Rụt, “ta pê” đã thực sự vượt ra khỏi khu vườn của người Pa Kô để trở thành sản phẩm hàng hóa được người tiêu dùng ưu chuộng. Hành trình từ cây trồng bản địa với mô hình “tự sản, tự tiêu” đến sản xuất hàng hóa quy mô lớn đã giúp nhiều gia đình người Pa Kô vươn lên thoát nghèo. Với nền tảng đã có và sự hỗ trợ đúng hướng, cây chuối lùn đã trở thành cây “xóa nghèo” cho đồng bào Pa Kô ở xã Tà Rụt.

Nguồn: Chuối lùn "lên ngôi" ở Tà Rụt

Phạm Tiến

badantoc.vn