Cuộc chiến thầy ngoại ở ASEAN Cup 2024

Đội tuyển Việt Nam (áo đỏ) thua Indonesia 0 - 3 tại sân Mỹ Đình, vòng loại thứ 2 World Cup 2026 khu vực châu Á. Ảnh: INT.

Đáng chú ý, những chiến lược gia Hàn Quốc và Nhật Bản chiếm số đông và nắm những đội có khả năng giành ngôi quán quân. Ngoài ra, kết quả giải đấu năm nay có thể sẽ xác định tương lai của một số thầy ngoại đang ngồi “ghế nóng”.

Đông Á đua tranh

Trong 10 đội tham dự ASEAN Cup 2024, các đội sử dụng huấn luyện viên Hàn Quốc gồm: Đội tuyển Việt Nam (Kim Sang Sik); Indonesia (Shin Tae-yong), Lào (Ha Hyeok-jun); huấn luyện viên Nhật Bản gồm: Thái Lan (Masatada Ishii), Singapore (Tsutomu Ogura) và Campuchia (Koji Gyotoku). Ngoài ra, dùng thầy ngoại người Tây Ban Nha có Philippines (Albert Capellas) và Malaysia (Pau Marti Vicente). Timor Leste được dẫn dắt bởi huấn luyện viên người Chile, Simon Correa.

Với Myanmar, sau khi chia tay huấn luyện viên người Đức Michael Feichtenbeiner hồi tháng 8, Liên đoàn bóng đá nước này đã tích cực tìm kiếm một ông thầy Nhật nhưng không thành. Vậy nên, họ bổ nhiệm cựu tuyển thủ Myo Hlaing Win tạm quyền vị trí huấn luyện viên trưởng đội tuyển quốc gia.

Về cơ bản, chức vô địch ASEAN Cup 2024 sẽ là cuộc đua giữa những huấn luyện viên Đông Á, Hàn – Nhật. Bởi 3 đội bóng được xem là ứng cử viên hàng đầu cho danh hiệu vô địch năm nay đều là những đội có các huấn luyện viên mang quốc tịch Nhật Bản hoặc Hàn Quốc: Thái Lan, Indonesia và đội tuyển Việt Nam.

Đáng ra cuộc đua này sẽ đông đảo, sôi động hơn nếu như hợp đồng giữa Liên đoàn Bóng đá Malaysia và chiến lược gia xứ xở Kim Chi Kim Pan-gon không đổ vỡ. Lý do được cho là những mâu thuẫn hậu trường chứ không thuộc về yếu tố chuyên môn.

Dưới thời Kim Pan-gon, bóng đá Malaysia có nhiều chuyển biến tích cực, như lần đầu tiên sau 43 năm lọt vào một vòng chung kết ASIAN Cup và tại giải đấu này năm 2023, “Bầy hổ” đã xuất sắc cầm hòa Hàn Quốc. Ngay sau khi chia tay bóng đá Malaysia, ông Kim về nước nắm Ulsan Hyundai, thay Hong Myung-bo, người trở thành huấn luyện viên trưởng đội tuyển Hàn Quốc.

Sở dĩ các đội bóng Đông Nam Á chuộng thầy Hàn Quốc và Nhật Bản bởi họ đến từ nền bóng đá chất lượng cao, toàn diện hàng đầu châu lục, nhưng không có nhiều khác biệt lớn về tập tính, văn hóa so với Đông Nam Á, nên dễ dàng thích nghi với các đội bóng trong khu vực.

Sự gần gũi về địa lý, cũng như phần nào đó một số tập quán giúp các huấn luyện viên này nhanh chóng xóa bỏ khoảng cách với học trò. Những “va chạm” về ngôn ngữ, văn hóa và ứng xử được nhận diện là trở ngại khó khăn cho các huấn luyện viên châu Âu được các thầy đến từ Đông Á hạn chế ở mức thấp nhất. Từ đó, họ sẽ đưa ra những bài tập, nền nếp sinh hoạt phù hợp cho học trò.

Chẳng hạn, với đội tuyển Việt Nam, việc huấn luyện viên người Pháp Philippe Troussier thất bại chính bởi cách hành xử chỉ đề cao cái “lý” và “nguyên tắc”, mà những khuôn phép này cũng rất khó để các tuyển thủ nắm bắt, hòa nhập.

Mặc dù vậy, sử dụng huấn luyện viên ngoại theo xu hướng nào thì yếu tố quyết định vẫn phải là thành tích. Đội tuyển Việt Nam sau khi sa thải ông Troussier đã trở lại nguồn lực Hàn Quốc với huấn luyện viên Kim Sang Sik.

Trước đó, tất nhiên bỏ qua 1 năm của Troussier, bóng đá Việt Nam thực sự trở thành hiện tượng dưới thời Park Hang Seo. Khởi đầu với ngôi Á quân U23 châu Á năm 2018, triều đại 5 năm của ông thầy người Hàn Quốc đã gặt hái vô số danh hiệu, thành tích mang tính lịch sử.

Có lẽ với sự lan tỏa ấy, Indonesia cũng học theo công thức thành công của đội tuyển Việt Nam, chọn huấn luyện viên người Hàn Quốc Shin Tae-yong từ năm 2020, thay thế cho các thầy ngoại đến từ châu Âu. Hay với Thái Lan, Masatada Ishii là chiến lược gia người Nhật thứ 2 mà bóng đá xứ chùa Vàng sử dụng trong khoảng 5 năm qua, sau huấn luyện viên Akira Nishino (2019 - 2021).

Bên cạnh chuyên môn và thành tích, tiền lương cũng là yếu tố rất quan trọng để các thầy Hàn – Nhật được ưu tiên. Những chiến lược gia này, có thể là cựu danh thủ nổi tiếng, hoặc có thành tích trong huấn luyện, đào tạo, nhưng mức lương tương đối dễ chịu, phù hợp với nền tảng của bóng đá Đông Nam Á.

Đơn cử như huấn luyện viên Thái Lan, Masatada Ishii, chỉ nhận được hơn 27.000 USD mỗi tháng, hay Kim Sang Sik của đội tuyển Việt Nam có mức lương khoảng 22.000 USD mỗi tháng, Tsutomu Ogura nhận khoảng 20.000 USD sau thuế…

Shin Tae Yong hiện là huấn luyện viên hưởng lương cao nhất, theo hợp đồng mới được gia hạn đến năm 2027, ông nhận khoảng 1,5 triệu USD/năm. Tuy nhiên, Shin đang là trường hợp đặc biệt, bởi bóng đá xứ Vạn đảo đang đua tranh suất dự World Cup 2026, đồng thời được hậu thuẫn bởi tỷ phú Erick Thohir.

Đội tuyển Việt Nam thua ngược Thái Lan (giữa) 1 - 2 ở Mỹ Đình, giải bóng đá quốc tế LPBank Cup 2024. Ảnh: INT.

Vị thế của ASEAN Cup

ASEAN Cup 2024 có vai trò rất quan trọng với các đội bóng Đông Nam Á. Nhiều cuộc khủng hoảng lan rộng, huấn luyện viên mất việc, thậm chí người đứng đầu liên đoàn bóng đá quốc gia phải từ chức xuất phát từ thành tích kém cỏi của đội tuyển quốc gia tại giải đấu khu vực này.

Cúp vô địch Đông Nam Á còn là điều kiện “đủ” để khẳng định vị thế, sự thống trị tuyệt đối của bất cứ đội tuyển nào nắm giữ lá cờ đầu khu vực.

Giai đoạn 2017 - 2018, đội tuyển Thái Lan trở thành đội bóng Đông Nam Á đầu tiên lọt vào vòng đấu loại cuối cùng tranh vé đi World Cup 2018. Nhưng họ lại không thể vô địch AFF Cup (hiện mang tên ASEAN Cup). Đội tuyển Việt Nam, đại diện Đông Nam Á duy nhất lọt vào vòng tranh vé đi World Cup 2022, song “Những chiến binh rồng vàng” lại thất bại cả 2 kỳ AFF Cup, 2020 và 2022 trước cùng đối thủ Thái Lan. Điều đó khiến cho vị trí số 1 Đông Nam Á của Thái Lan (2018), hay Việt Nam (2022) những thời điểm đó chưa khiến cho các đối thủ của họ “tâm phục, khẩu phục”.

Huấn luyện viên Shin Tae-yong. Ảnh: INT.

Đội tuyển Indonesia đang giương cao ngọn cờ bóng đá Đông Nam Á ở vòng loại cuối cùng World Cup 2026 khu vực châu Á. Thầy trò huấn luyện viên Shin Tae Yong mới đây không chỉ tạo ra cơn địa chấn khi đánh bại đội bóng rất mạnh Ả-rập Xê-út, mà với 6 điểm họ còn thiết lập kỷ lục về số điểm mà một đội bóng Đông Nam Á giành được ở vòng đấu này.

Quan trọng hơn, sau loạt trận tháng 11/2024, Indonesia chỉ kém đội nhì bảng Australia vỏn vẹn 1 điểm, trong khi vẫn còn 4 vòng đấu phía trước cũng như cuộc đối đầu trực tiếp với chính đối thủ này. Nếu giành vé dự World Cup 2026, Indonesia sẽ thiết lập kỷ lục vô tiền khoáng hậu mà không biết đến bao giờ bóng đá Đông Nam Á mới có được.

Nhưng với sự tiến bộ thần tốc nhờ nguồn cầu thủ nhập tịch, bóng đá Indonesia cũng chịu không ít điều tiếng về “ăn xổi”, “đốt cháy giai đoạn”, cùng không ít cảnh báo về nguy cơ đổ tiền vào chiêu mộ “ngoại binh” cho đội tuyển quốc gia thay vì ưu tiên đào tạo trẻ, nâng tầm giải vô địch quốc gia.

Huấn luyện viên Masatada Ishii. Ảnh: INT.

Bóng đá Indonesia đang theo đuổi giấc mơ World Cup 2026, song không vì thế mà họ lơ là ASEAN Cup 2024, giải đấu họ chưa 1 lần vô địch.

Huấn luyện viên Shin Tae-yong đang được tung hô, nhưng cũng chỉ ít ngày trước chiến lược gia người Hàn Quốc này đã đối mặt nguy cơ bị sa thải sau khi đội tuyển xứ Vạn đảo dễ dàng thua Nhật Bản với tỉ số 0-4 ngay tại sân nhà Bung Karno. Thế nên, người hâm mộ và truyền thông Indonesia có thể đánh giá một cách công tâm nếu đội nhà thất bại ở vòng loại cuối cùng World Cup 2026, song ông Shin có thể trở thành “con dê tế thần” nếu Indonesia thi đấu bết bát ở ASEAN Cup 2024.

Trong cách nghĩ, cách nói của người Indonesia, họ đang số 1 khu vực. Vô địch giải đấu Đông Nam Á năm nay trở thành chỉ tiêu tất yếu dành cho thầy trò huấn luyện viên Shin Tae-yong. Và chiến lược gia người Hàn Quốc hiểu rằng, danh hiệu ASEAN Cup 2024 cũng sẽ giúp ông đi vào lịch sử, giải tỏa rất nhiều áp lực tầm cao khác.

Huấn luyện viên Kim Sang Sik. Ảnh: INT.

Theo lịch thi đấu, lượt trận tiếp theo của vòng loại World Cup 2026 khu vực châu Á sẽ diễn ra vào tháng 3/2025. Về lý thuyết, huấn luyện viên Shin Tae-yong và các học trò có thể toàn tâm, toàn ý cho giải đấu khu vực. Nhưng ASEAN Cup 2024 không thuộc hệ thống thi đấu của Liên đoàn Bóng đá Thế giới. Các câu lạc bộ có quyền nhả người cho đội tuyển quốc gia hay không.

Theo danh sách 33 cầu thủ đội tuyển Indonesia công bố mới đây, trong số này, họ chỉ có 8 cầu thủ được sử dụng ở vòng loại thứ 3 World Cup 2026 khu vực châu Á. Đội bóng xứ Vạn đảo không thể có những gương mặt nổi bật như thủ môn Maarten Paes (Dallas, Mỹ), trung vệ Jay Idzes - người đang chơi bóng tại Serie A (Italy), Mees Hilgers (Twente, Hà Lan), Elkan Baggott (Blackpool, Anh), Nathan Tjoe-A-On (Swansea, Anh), Thom Haye (Almere City, Hà Lan), Ragnar Oratmangoen (Dender, Bỉ)…

Lực lượng chiếm số đông dự ASEAN Cup 2024 của Indonesia là những cầu thủ thuộc lứa U22 và U20. Theo thống kê của tờ Bola, trong số 33 cầu thủ được huấn luyện viên Shin Tae-yong triệu tập, có tới 23 cầu thủ chưa từng khoác áo đội tuyển quốc gia Indonesia.

Hậu vệ Pratama Arhan giàu kinh nghiệm nhất với 50 lần khoác áo đội tuyển quốc gia, trong khi hậu vệ Asnawi Mangkualam (25 tuổi) là cầu thủ lớn tuổi nhất. Tuy nhiên, truyền thông khu vực vẫn nêu cao cảnh giác, cho rằng huấn luyện viên Shin Tae-yong “giấu bài” cũng như toan tính đường dài.

Với lực lượng tập trung hiện nay, đội tuyển Indonesia đủ sức giành vé vào bán kết. Từ vòng đấu này, chiến lược gia người Hàn với sự hậu thuẫn của tỷ phú Erick Thohir sẽ có được đầy đủ lực lượng tốt nhất. Rõ ràng, những trận đấu vòng bảng chưa phải thời điểm để Indonesia bung sức.

Bên cạnh Shin Tae-yong, chức vô địch ASEAN Cup 2024 cũng là mục tiêu tối thượng của người đồng hương Kim Sang Sik với đội tuyển Việt Nam.

Sau nửa năm đến với bóng đá Việt Nam, ông Kim hiện hứng chịu sức ép “vô hình”, rất nặng nề và sẵn sàng đổ xuống bất cứ lúc nào. Thành tích, thứ hạng trên bảng xếp hạng Liên đoàn Bóng đá Thế giới của đội tuyển Việt Nam chưa có dấu hiệu được cải thiện. Điều đó khiến ông có thể phải ra đi trước khi hợp đồng với Liên đoàn Bóng đá Việt Nam kết thúc. Thế nên, việc chiến lược gia sinh năm 1976 này nhận chỉ tiêu “chung kết” và đẩy lên mức “vô địch” có thể coi là quyết tâm “được ăn cả, ngã về không”.

Nếu giành được ASEAN Cup 2024, ông Kim sẽ được ủng hộ gần như tuyệt đối và tiếp tục kiên định thực hiện lộ trình đã chọn cho bóng đá Việt Nam. Trong trường hợp xấu ở giải đấu khu vực sắp tới, “dừng cuộc chơi” có lẽ là sự lựa chọn cần thiết cho cả bóng đá Việt Nam và ông Kim Sang Sik.

Masatada Ishii cũng đang ở thế khó. 2 trận hòa liên tiếp trong tháng 11, trong đó có tỷ số 1 - 1 trước Lào khiến truyền thông xứ chùa Vàng một lần nữa đặt ra nghi vấn về năng lực và khả năng thành công của ông thầy người Nhật Bản. Vậy nên, ông Masatada Ishii cũng khẳng định mục tiêu của Thái Lan sẽ là vô địch ASEAN Cup 2024.

“Mục tiêu của Thái Lan vẫn là giành ngôi vô địch AFF Cup 2024. Trong thời gian qua, tôi đã sử dụng tối đa các cầu thủ có trong tay để hướng về giải vô địch Đông Nam Á. Chúng tôi gặp khó khăn trong việc xuyên phá hàng thủ của những đội bóng chơi chủ động phòng ngự, với đội hình lùi thấp. Toàn đội sẽ cố gắng tập luyện nhiều hơn. Đội tuyển Thái Lan hiện không như mong đợi, nhưng chúng tôi sẽ cố gắng từng ngày”. Tuy nhiên, tại ASEAN Cup 2024, ông Masatada Ishii sẽ không có trong tay 100% quân số mạnh nhất do Thai League diễn ra trùng vào thời điểm tổ chức giải đấu này.

AFF Cup đổi tên thành ASEAN Cup từ năm 2024, tổ chức từ ngày 8/12/2024 đến 5/1/2025.

10 đội chia làm hai bảng, để thi đấu hai trận sân nhà và hai trận sân khách, chọn ra hai đội nhất và hai đội nhì vào bán kết. Từ vòng này, các cặp đấu diễn ra hai lượt theo thể thức lượt đi và về, nhưng không tính luật bàn thắng sân khách.

Sau 14 kỳ, Thái Lan dẫn đầu với 7 lần vô địch (1996, 2000, 2002, 2014, 2016, 2020, 2022). Xếp sau là Singapore (1998, 2004, 2007, 2012), Việt Nam (2008, 2018) và Malaysia (2010). Indonesia chưa bao giờ giành được chức vô địch giải đấu khu vực, dù đã có 6 lần lọt vào trận chung kết (2000, 2002, 2004, 2010, 2016 và 2020).

Nguồn:Cuộc chiến thầy ngoại ở ASEAN Cup 2024

Khánh Vy

giaoducthoidai.vn