Giữ "lửa" văn hóa truyền thống để thế hệ con cháu Ba Na luôn tự hào

Tuổi cao, sức yếu nhưng nghệ nhân A Gíp vẫn thường xuyên giữ "lửa" lò rèn

Nghệ nhân A Gíp sinh năm 1918, trong một gia đình có nghề rèn truyền thống và được chính người cha truyền dạy, hướng dẫn ông làm nghề từ khi còn nhỏ. Nghề rèn gắn bó với đời ông như một duyên nợ. Chính vì vậy, mặc dù tuổi cao, sức yếu, nhưng ông vẫn thường xuyên rèn các công cụ cho gia đình, con cháu và dân làng.

Nghệ nhân A Gíp chia sẻ: Tôi tuổi cao rồi, sức khỏe yếu nên khi rèn thì cần có con cháu hỗ trợ, vì tay mình không còn khỏe như thời trẻ để dùng búa đập sắt. Nhưng không làm nghề rèn thì thấy buồn, lâu lâu tôi làm để giữ nghề và truyền lại cho con cháu.

Bên cạnh ngôi nhà gỗ đơn sơ, là lò rèn truyền thống của người Ba Na đã gắn bó với già A Gíp từ thời trai trẻ đến giờ. Cũng từ lò rèn đó, ông đã làm ra hàng ngàn con dao, cái rựa, cái cuốc, phục vụ đắc lực cho sinh hoạt, sản xuất của người Ba Na nơi đây.

Anh A Tèo, Thôn trưởng làng Kon Túc, xã Đăk Rve cho biết: Ở xóm Đăk Pủi, làng Kon Túc, nơi gia đình Nghệ nhân A Gíp sinh sống có 54 ngôi nhà, trong đó có 30 ngôi nhà là của con cháu cụ. Hiện nay, toàn xóm có 6 người có lò rèn đều học nghề từ già A Gíp.

Để làm được nghề rèn đòi hỏi người thợ phải có sự kiên trì, sáng tạo, cần mẫn để cho ra lò những sản phẩm tinh xảo, không chỉ phục vụ nhu cầu sản xuất của bà con, mà còn thể hiện nét văn hóa độc đáo riêng của người Ba Na.

Ngoài sự am hiểu về nghề rèn, nghệ nhân A Gíp còn biết làm trống, các nhạc cụ truyền thống và trình diễn cồng chiêng. Bây giờ, tuy tuổi đã cao, giọng nói không còn rõ ràng như trước đây, nhưng ông vẫn có thể truyền dạy nghề rèn, làm trống, đánh cồng chiêng cho thanh niên trong làng.

Anh A Thinh, cháu nội của già A Gíp kể: Với nghề làm trống truyền thống, ông chỉ cho phép những người đủ tuổi tham gia vào công việc. Ông thường nhắc nhở, để làm một chiếc trống chất lượng, cần phải có sự kiên nhẫn, tâm huyết và hiểu về cây gỗ trong rừng, để chọn loại cây phù hợp, vừa nhẹ, vừa bền bỉ với thời gian và khi đánh có tiếng vang uy lực.

Nghệ nhân A Gíp mong muốn thế hệ con cháu sau này luôn tự hào, trân quý nét văn hóa truyền thống độc đáo của dân tộc mình

Dù tuổi đã cao, nhưng trong những lễ hội của làng không khi nào vắng bóng già A Gíp. Mong muốn của già A Gíp, là các nghề truyền thống, những lễ hội văn hóa độc đáo sẽ trường tồn mãi với thời gian, để thế hệ con cháu về sau tự hào, trân quý nét văn hóa truyền thống độc đáo của dân tộc mình.

Anh A Tèo, Thôn trưởng làng Kon Túc, xã Đăk Rve chia sẻ: Trong lòng mỗi người dân làng Kon Túc, già A Gíp như là biểu tượng để các thế hệ trẻ noi theo bởi lối sống giản dị, tài năng trong làm các nghề truyền thống và am hiểu về văn hóa truyền thống. Nhờ có sự đóng góp của già A Gíp, mà làng Kon Túc luôn gìn giữ được những giá trị văn hóa truyền thống của người Ba Na.

Xã Đăk Rve có dân số gần 9.000 người; trong đó, đồng bào DTTS chiếm hơn 68%. Trước sự phát triển của xã hội, những công cụ, dụng cụ bằng thép được sản xuất hàng loạt với dây chuyền, công nghệ hiện đại, tạo ra những sản phẩm chất lượng tốt, đa dạng mẫu mã và giá thành rẻ, khiến cho nghề rèn truyền thống của đồng bào dần mai một

Tuy nhiên, được sự quan tâm động viên của cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, một số nghệ nhân nặng lòng đã giữ gìn và khôi phục nghề rèn truyền thống, trong đó có nghệ nhân A Gíp.

Ông Trần Văn Hiển, Phó Chủ tịch UBND xã Đăk Rve, tỉnh Quảng Ngãi cho biết: Nghệ nhân A Gíp đã có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ và phát huy nghề rèn, truyền dạy cồng chiêng tại xã Đăk Rve.

Thời gian qua, xã cũng đã xây dựng kế hoạch gìn giữ, bảo tồn và phát huy một số nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch, tăng thu nhập cho người dân, trong đó có nghề rèn, đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống.

Nguồn: Giữ "lửa" văn hóa truyền thống để thế hệ con cháu Ba Na luôn tự hào

Phạm Nguyên

baodantoc.vn