Khám phá những điều thú vị ở xứ sở voi huyền thoại

Buôn Đôn vẫn còn những con voi rừng đã được thuần hóa, cùng các nghi lễ truyền thống liên quan đến voi

Xứ sở voi huyền thoại

Tên gọi Buôn Đôn bắt nguồn từ tiếng Ê Đê, tương tự như “Bản Đôn” trong tiếng Lào, đều có nghĩa là “Làng Đảo” với vô số hòn đảo nhỏ nhô lên giữa dòng sông Sêrêpốk. Vị trí đặc biệt ấy khiến Buôn Đôn trở thành vùng đất mang màu sắc huyền thoại.

Người lớn tuổi nơi đây kể rằng, thuở xa xưa, có một người đàn ông từ đất Lào xuôi dòng Sêrêpốk về đây buôn bán, rồi nên duyên với cô gái người Mnông địa phương. Họ dựng nhà trên một cồn đất nhỏ ven sông, đặt tên là Bản Đôn, cũng là khởi nguồn cho vùng đất trứ danh sau này.

Trong số những người con của họ, Y Thu Knul (1828 - 1938) được xem là nhân vật huyền thoại, sở hữu sức khỏe phi thường và tài săn voi lừng lẫy. Ông từng thuần phục hơn 400 con voi rừng, được tôn xưng là “Vua săn voi” của núi rừng Tây Nguyên. Trong đó có 1 con voi trắng có đôi ngà hổ phách quý hiếm, ông Y Thu Knul mang con voi quý ấy dâng tặng cho vua Xiêm (Thái Lan ngày nay). Nhà vua cảm kích, ban cho ông nhiều của cải và tước hiệu danh giá. Từ đó, cái tên Y Thu Knul và vùng đất Buôn Đôn vang danh khắp miền, trở thành biểu tượng của lòng quả cảm và tài năng của người Tây Nguyên.

Ngày nay, đồng bào các dân tộc ở Buôn Đôn vẫn còn những con voi rừng đã được thuần hóa, cùng với các nghi lễ truyền thống liên quan đến voi được người dân gìn giữ. Nơi ấy, còn có những dấu ấn của văn hóa Lào và những câu chuyện huyền thoại xưa. Cây Bồ đề cổ thụ hơn 100 năm tuổi ở buôn Yang Lành vẫn tỏa bóng mát, như chứng nhân của bao thăng trầm. Ngôi nhà cổ của vua săn voi Y Thu Knul vẫn được gìn giữ, mang trong mình hai dòng máu Lào - Mnông và là biểu tượng cho sự giao thoa văn hóa bền vững.

Cách đó không xa là khu nhà mồ của những người săn voi tài giỏi nhất Bản Đôn, nằm lặng lẽ bên bìa rừng buôn Trí, nơi linh hồn những người từng gắn bó với rừng, với voi được an nghỉ giữa tiếng gió đại ngàn.

Hằng năm, tại xã Buôn Đôn vẫn tổ chức lễ hội truyền thống của người Lào

Nét đẹp của sự giao thoa và đoàn kết

Buôn Đôn không chỉ là xứ sở voi mà còn là vùng đất của sự giao thoa văn hóa. Nơi đây là mái nhà chung của nhiều dân tộc anh em như Ê Đê, Mnông, Lào, Thái, Kinh… Các dân tộc chung sống chan hòa qua bao thế hệ, tạo nên nét giao thoa văn hóa đặc biệt. Quá trình chung sống, giao lưu, tiếp xúc hằng ngày đã khiến cho các dân tộc hòa vào nhau cả về ngôn ngữ, huyết thống và phong tục.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Lan, Trưởng buôn Trí chia sẻ: Buôn Trí là một trong những buôn lớn của xã. Buôn có tới hơn 12 dân tộc cùng sinh sống, với hơn 300 hộ, 1.200 nhân khẩu. Ở đây một người dân nói được vài thứ tiếng các dân tộc khác nhau là chuyện bình thường. Người Ê Đê ở đây có thể nói tiếng Lào, tiếng Mnông và ngược lại.

Không chỉ ngôn ngữ, sự giao thoa còn thể hiện trong cả huyết thống và phong tục. Ở đây, nhiều gia đình có con cháu mang trong mình nhiều dòng máu khác nhau. Điều đặc biệt là sự linh hoạt kết hợp cả hai truyền thống, giữ họ mẹ nhưng cũng đưa họ cha khi đặt tên cho con.

Ông Bun Mi Lào (72 tuổi) ở buôn Trí kể: Cha mẹ tôi từ Lào sang Buôn Đôn định cư từ khi tôi còn nhỏ. Để nhớ về nguồn cội, tôi bảo con cháu khi đặt tên cho con phải thêm họ Lào. Các con tôi kết hôn với người Kinh, cháu ngoại tôi được đặt tên Đỗ Lào Bình Minh và Trần Lào Thảo Nguyên. Cách đặt tên ấy, không chỉ là sự trân trọng quá khứ mà còn là niềm tự hào về cội nguồn, là minh chứng cho tình đoàn kết giữa các dân tộc nơi đây.

Theo phong tục các dân tộc tại chỗ Ê Đê, Mnông theo chế độ mẫu hệ, tên con lấy theo họ mẹ, nhưng gia đình lấy cả họ cha và họ mẹ làm khai sinh cho con, thể hiện sự hòa hợp giữa hai dòng tộc.

Bà Lan, Trưởng buôn Trí chia sẻ thêm: Việc đặt tên cho con không chỉ thể hiện sự đồng thuận của vợ chồng, mà còn là biểu hiện của sự hòa hợp văn hóa. Đây là nét đẹp hiếm có mà không nơi nào có được.

Nhờ tinh thần đoàn kết và tôn trọng lẫn nhau, người dân Buôn Đôn sống chan hòa, cùng nhau lao động, gìn giữ những giá trị truyền thống. Trong những dịp lễ hội, dù là lễ cúng bến nước của người Ê Đê, Lễ Cúng sức khỏe cho voi của người Mnông hay Tết Bunpimay của người Lào, mọi người đều quây quần bên nhau, cùng ca hát, nhảy múa, uống rượu cần. Họ không chỉ cùng nhau vun đắp cuộc sống, mà còn cùng gìn giữ, truyền lại những giá trị văn hóa đặc sắc của cha ông.

Ngày nay, Buôn Đôn đang trở thành điểm đến du lịch nổi tiếng của Đắk Lắk. Khu du lịch sinh thái, cầu treo bắc qua sông Sêrêpốk, những chú voi thân thiện phục vụ du khách… tất cả hòa quyện giữa hiện đại và truyền thống.

Nguồn: Khám phá những điều thú vị ở xứ sở voi huyền thoại

Hoàng Thùy

baodantoc.vn