Lâm Đồng: Động lực để đồng bào vươn lên

Từ ý tưởng trên vùng đất khó

Hơn hai thập kỷ trước, khi đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) ở các xã miền núi Bình Thuận còn nhiều khó khăn, Trung tâm Dịch vụ miền núi được thành lập với nhiệm vụ hỗ trợ đồng bào phát triển sinh kế, thoát nghèo bền vững. Những năm đầu, cái tên “Trung tâm” nghe có vẻ xa lạ, nhưng với người dân vùng cao, đó là cánh tay nối dài của chính quyền, là nơi họ tìm đến khi muốn đổi thay cuộc sống.

Năm 2002, Trung tâm Dịch vụ miền núi được thành lập với tên gọi Trung tâm Dịch vụ phát triển thương mại miền núi tỉnh Bình Thuận. Đến năm 2006, Trung tâm được đổi tên thành Trung tâm Dịch vụ miền núi Bình Thuận.

Cửa hàng của Trung tâm Dịch vụ miền núi tại xã Hàm Thạnh

Không chỉ cấp phát hoặc hỗ trợ vật chất đơn thuần, Trung tâm còn chủ động đề xuất và triển khai mô hình “đầu tư ứng trước”, một cơ chế linh hoạt giúp hộ nghèo, hộ đồng bào DTTS có cơ hội tiếp cận vốn, giống, vật tư và kỹ thuật sản xuất mà không phải chịu áp lực tài chính ngay lập tức.

Nguyên tắc của mô hình rất rõ: Trung tâm đầu tư trước, người dân nhận hỗ trợ, triển khai sản xuất và sau khi có thu hoạch sẽ hoàn trả lại phần vốn hoặc vật tư theo thỏa thuận. Sự tin cậy và đồng hành chính là chìa khóa giúp mô hình này tồn tại và phát triển hơn 20 năm qua.

Cán bộ Trung tâm Dịch vụ miền núi cùng người dân thăm cánh đồng lúa do trung tâm thực hiện chính sách đầu tư ứng trước

Trong giai đoạn từ 2002 đến 2020, hàng năm, Trung tâm đã phối hợp cùng với các Công ty cung ứng giống bắp lai, lúa giống tổ chức tập huấn kỹ thuật trồng, thâm canh cây bắp lai, lúa nước cho khoảng 800 - 900 hộ đồng bào tham gia nhận đầu tư ứng trước.

Điểm đặc biệt của Trung tâm Dịch vụ miền núi là không làm thay, mà làm cùng người dân. Trước mỗi dự án ứng trước, cán bộ kỹ thuật đều đến tận thôn, bản khảo sát nhu cầu, điều kiện canh tác, tập quán sản xuất, rồi mới quyết định hình thức đầu tư. Nhờ đó, từng đồng vốn đều đến đúng chỗ, đúng người và phát huy hiệu quả thực tế.

Người dân thu hoạch lúa

Gieo niềm tin – Gặt đổi thay

Trong nhiều năm, Trung tâm đã triển khai hàng trăm mô hình chăn nuôi bò sinh sản, trồng cây ăn trái, trồng cây cao su, trồng lúa nước, trồng xen canh cây ngắn ngày. Mỗi mô hình đều gắn với hướng dẫn kỹ thuật, tập huấn sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Nhiều hộ đồng bào ở xã Đa Mi, La Ngâu, Phan Sơn, Phan Lâm (huyện Hàm Thuận Bắc, Bình Thuận cũ) nay đã thoát nghèo, xây được nhà kiên cố, cho con cái học hành.

Ông Nguyễn Văn Chi, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ miền núi, chia sẻ: “Chúng tôi đến từng xã cùng người dân tính toán mùa vụ, loại cây trồng phù hợp. Khi người dân thấy cán bộ không chỉ hỗ trợ mà còn đồng hành, họ tin tưởng hơn và quyết tâm làm.”

Dưới sự hỗ trợ của Trung tâm Dịch vụ miền núi, đời sống của người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã khá hơn

Đặc biệt, với cơ chế “ứng trước – hoàn trả sau”, Trung tâm không biến hỗ trợ thành “cho không” mà khuyến khích người dân có trách nhiệm và chủ động trong sản xuất. Chính điều đó tạo nên chuỗi xoay vòng vốn, giúp nhiều hộ khác tiếp tục được hỗ trợ, ngân sách Nhà nước được phát huy hiệu quả.

Không chỉ là chính sách, mô hình này thể hiện niềm tin và trách nhiệm hai chiều: Trung tâm tin người dân có thể làm được còn người dân tin rằng Nhà nước thật sự đồng hành cùng họ.

Ông Mang Ngọc Văn, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Phan Lâm

Sau hơn hai thập kỷ, mô hình “đầu tư ứng trước” đã chứng minh hiệu quả vượt trội. Không chỉ góp phần giảm nghèo mà quan trọng hơn là thay đổi tư duy sản xuất của đồng bào DTTS từ trông chờ sang chủ động.

Tại vùng đất Phan Lâm (nay là xã Phan Sơn, tỉnh Lâm Đồng), nơi từng chỉ đốt nương, làm rẫy trồng bắp trên những dốc đá nay phủ xanh cây ăn trái. Thanh niên người dân tộc trở về lập nghiệp, khởi đầu bằng nguồn vốn ứng trước từ Trung tâm.

Từ năm 2005 – 2019, tổng sản lượng khai thác, thu mua mủ cao su của Trung tâm dịch vụ miền núi là 3.026.423 kg, trị giá 31.769.442.080 đồng. Tổng thu nhập của hộ dân từ tiền bán mủ cao su sau khi trừ chi phí đầu tư ban đầu và chăm sóc là: 20,500 tỷ đồng.

Người dân chăm sóc vườn cao su

“Đầu những năm 2000, đời sống của người dân ở xã Phan lâm và các xã thuần đồng bào dân tộc thiểu số khác còn rất khó khăn. Nạn đói giáp hát thường xuyên xảy ra. Năm 2002, Trung tâm Dịch vụ miền núi bắt đầu triển khai chính sách đầu tư ứng trước tại xã. Đây là một giải pháp giúp người dân có thêm động lực phấn đấu vươn lên. Bởi lúc đó, kinh tế còn khó khăn, nhiều hộ dân không có đủ tiền để mua giống, phân bón để đầu tư sản xuất. Nay trung tâm đầu tư giống, phân bón, người dân chỉ việc bỏ sức lao động của mình ra để làm. Ai chịu khó thì không chỉ trả được tiền đã ứng trước mà còn dư tiền để tích lũy lo cho con cái”, ông Mang Ngọc Văn, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Phan Lâm nhớ lại.

Người dân vùng đồng bào dân tộc Chăm thu hoạch lúa

Chính sách đầu tư ứng trước của Trung tâm Dịch vụ miền núi đã làm đổi thay vùng đất Phan Lâm.

Người dân vùng đồng bào dân tộc Chăm vui mừng được mùa lúa

Khi chính sách được thực hiện bằng sự tận tâm và gần gũi, nó sẽ chạm được đến từng mái nhà vùng cao, đúng tinh thần “Nhà nước hỗ trợ, Nhân dân làm chủ”. Và chính những “đồng vốn ứng trước” đã trở thành hạt giống của niềm tin, thứ tài sản quý nhất mà Trung tâm Dịch vụ miền núi gieo lại nơi rẻo cao.

Trong giai đoạn từ 2002 đến 2020, trung bình mỗi năm, Trung tâm tổ chức đầu tư cho trên 1.100 hộ/2.300 ha bắp lai, lúa nước; tổ chức cung ứng kịp thời các loại vật tư, hàng hóa với giá trị khoảng 12 tỷ - 14 tỷ đồng, bao gồm: bắp giống, lúa giống, phân hóa học và thuốc bảo vệ thực vật các loại với tổng số lượng khoảng 1.000 - 1.100 tấn. Trung tâm đã tổ chức thu mua, tiêu thụ số lượng lớn bắp lai thương phẩm hàng năm cho đồng bào. Tổng sản lượng bắp lai Trung tâm đã thu mua từ trước cho tới năm 2019 là trên 117 nghìn tấn với giá trị trên 357 tỉ đồng.

Nguồn: Động lực để đồng bào vươn lên

Nguyễn Luân

baolamdong.vn