Hà Nội vào mùa sấu

Cánh đồng hoa hướng dương tựa trời Tây ngay ngoại thành Hà Nội

Hà Nội: Vỉa hè tiếp tục bị tái lấn chiếm

1. Trên đường Phan Đình Phùng đã thấy có người bày mẹt hàng chất kín từng túi nilon sấu lớn nhỏ. Nhìn những quả sấu xanh còn đang tuổi lớn khiến người Hà Nội đang tất bật bao việc cũng phải giật mình vì mùa hè chớm nồng. Cũng vì công việc mà người ta đâm lơ đãng cả màu đỏ của phượng hay tím ngắt bằng lăng, thậm chí còn nhàm chán luôn cả tiếng ve râm ran dường như đã quá đơn điệu với cuộc đời họ.

Sấu là thứ quả của mùa hạ, nhưng người ta không xếp nó vào diện trái cây như mít, mơ, mận, dứa, vải, lê, đào. Trừ mấy cô thiếu nữ còn cắp sách đến trường ưa cạo vỏ sấu chấm muối rồi nhai giòn ráu như nhai kẹo, thì sấu chỉ được mua về để nấu canh. Nhưng kìa, nhìn vẻ thích thú của mấy cô gái nếm thử quả sấu, mặt hơi nhăn lại vì cái chua khiến người ta cũng đâm thèm. Cơ mà, đấy là tôi bỗng mơ hồ nhớ về quá vãng của thuở thanh xuân khi chợt nhìn mấy mẹt sấu. Thời ấy đã qua nửa thế kỷ rồi. Giờ các cô gái không còn ăn sấu xanh nữa vì có quá nhiều loại quả ngon nhập ngoại thế vào. Cùng lắm thì các cô cũng phải chờ đến mùa thu, mùa của sấu chín.

Còn bây giờ, sấu xanh chỉ quý với các bà, các chị nội trợ đất Hà thành. Mâm cơm thường nhật mà có bát canh thịt lợn nạc nấu sấu xanh, bỏ thêm mấy cọng hành thì đang nóng trời chán cơm, húp thìa canh ấy mấy ông chồng chỉ còn biết nắc nỏm. Lại thêm trên mâm có đĩa đậu Mơ vàng ươm với bát nước mắm hảo hạng điểm vài lát ớt đỏ thì thèm cơm lắm. Thử tưởng tượng mà xem, giữa trưa hè hay sau ngày làm việc mệt nhọc, trong người đã thấy hao háo. Thế mà ngồi mâm cơm được chan bát canh sấu nấu thịt nạc ngọt ngọt, chua chua, man mát, dìu dịu thì thú vị biết nhường nào.

Sấu xanh mà đánh giấm nước rau muống luộc cũng tuyệt. Hương vị bát canh đơn sơ ấy đương nhiên quyến rũ hơn mấy giọt chanh hay quả me chua gắt. Chỉ có sấu xanh mới làm cho bát nước rau vừa trong vừa mát, vừa thanh, vừa chua dịu. Người nội trợ tinh tế không cần mỹ vị, chỉ cần đúng vị, đúng thời điểm là món ăn đã thăng hoa. Như thế, ắt bát nước rau muống luộc dầm sấu phải được xếp cùng bát cà muối xổi hay cà bát dầm tương. Được như thế thì trưa hè oi nóng đến mấy cũng hóa đáng yêu.

2. Để có được những trái sấu cho bữa cơm mùa hè, những cây sấu có tuổi đời hàng trăm năm trên phố Phan Đình Phùng, Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt, Ngô Quyền… bắt đầu cống hiến nốt sức trẻ của chúng. Những người bán sấu sẽ chuẩn bị sẵn mấy cái bị, cây câu liêm để đi vặt sấu rồi đóng bao mang tới các chợ cóc, vỉa hè đường phố bán dạo. Thời của tôi, chỉ đến mùa hạ mới được ăn bát canh sấu, đông sang thì rau muống luộc đành vắt chanh. Nhưng giờ là canh sấu quanh năm, ấy là nhờ cái tủ lạnh. Có tủ lạnh rồi, người ta cạo vỏ sấu rồi để ngăn đá cấp đông, mỗi bữa ăn lấy ra đôi quả đánh nước canh. Sấu đông lạnh ấy thành hàng xách tay chu du đi khắp cả châu Âu, châu Mỹ. Thành ra ngồi giữa Manhattan mà cũng được ăn canh sấu dầm. Sướng ơi là sướng.

Những năm được mùa sấu, người ta ngâm hàng vại sấu xanh với muối rồi vớt ra phơi, đem ướp với cam thảo để làm ô mai. Ô mai sấu không ngon bằng ô mai mơ, ô mai mận, nhưng được cái cũng dày cùi, đậm đà. Người khéo tay còn chế ra món nước sấu. Người ta cạo vỏ, khía làm tư, bỏ hạt non rồi chần sơ cho bớt chua xong mới đánh nước phèn, ngâm lại và thắng nước đường, thêm chút gừng già giã nhỏ. Mùa hè mà pha ly nước sấu, bỏ vài viên đá lạnh thì ôi thôi… Có thứ giải khát dân dã nào vừa rẻ, vừa dễ chịu đến từng khúc ruột làm vậy.

Quả sấu sẽ chín vàng đúng vào mùa thu se lạnh. Những thiếu nữ sẽ không kìm được lòng mà tỉ mẩn ngồi gọt vỏ rồi lóc cùi sấu theo đường xoáy trôn ốc. Quả sấu ấy giơ lên sẽ kéo dài thành dây, lớp ngoài vàng ươm sần sật, lớp trong trắng ngà thơm nức như kẹo. Các cô sẽ chấm với muối ớt, đó là thứ đặc sản của học trò suốt bao thế hệ. Giờ tuổi “teen” có vẻ ít hứng thú ăn mấy quả chua. Và các cô bé cũng lười dần đi, ngồi gọt sấu rất mất công, thà không ăn còn hơn. Nhưng mấy bà bán rong biết thế nên gọt sẵn cho vào mẹt, đứng trước cổng trường hoặc rạp Tháng Tám bán rõ đắt, nhưng thế vẫn còn hơn tự gọt.

3. Sấu chín dầm đường, muối, ớt còn là ký ức của nhiều thế hệ học trò. Giờ ra chơi ngày ấy, chẳng đứa nào không nuốt nước miếng trước chiếc bình thủy tinh bên trong là những cùi sấu vàng ươm nằm cuộn tròn ngậm đường và muối cay, ăn vào thơm đến tận cuống họng. Sấu không chỉ để ăn mà còn làm duyên cho thành phố với những hàng cây thẳng tắp. Con phố được mệnh danh đẹp nhất, mát nhất Hà Nội là Phan Đình Phùng chẳng khi nào thôi tấp nập những tà áo dài đứng ôm hoa chụp ảnh.

Những cơn mưa đầu hạ vừa rồi làm cho quả sấu non rơi rụng, lá sấu bay lả tả trên vỉa hè. Sau cơn mưa, trời bừng sáng, nắng vàng xuyên qua tán cây tạo thành những vệt sáng lung linh. Thứ ánh sáng thiên nhiên tuyệt tác ấy là lý tưởng để các nhiếp ảnh gia đánh ven tóc cho người mẫu. Người chụp ảnh có kinh nghiệm sẽ chỉ chờ ngớt cơn mưa và trời vừa hửng nắng là bấm máy để thu vào ống kính những hình ảnh trong suốt với màu sắc dịu dàng. Và rồi, những bức ảnh ấy đã hiện hữu trên khắp các tạp chí trong và ngoài nước để rặng sấu già trở thành biểu tượng của bốn mùa Hà Nội.

Nguồn:Hà Nội vào mùa sấu

Duy Ngọc

anninhthudo.vn