Khánh Hoà: Vươn khơi nuôi biển ​​​​​​​- Kỳ 3: Thách thức của người tiên phong

Trên hành trình vươn ra biển lớn, những người tiên phong nuôi biển công nghệ cao (CNC) đã gặp không ít “sóng gió”, thách thức nhưng họ vẫn tràn đầy quyết tâm, tin tưởng, đặt nhiều kỳ vọng vào sự thành công trong nuôi biển xa bờ. Đây cũng là minh chứng sống động của ngành nuôi biển Khánh Hòa trong hành trình vươn ra biển lớn.

Gian nan ban đầu

Chiều muộn, vùng biển Hòn Nội (xã Cam Lâm) dông gió nổi lên, trong mưa lớn, sóng càng trở nên dữ dội, vỗ mạnh vào mạn tàu tung bọt trắng xóa. Thế nhưng, những chiếc lồng tròn, lồng vuông HDPE của người dân vẫn vững chãi nhờ hệ thống khung lồng kiên cố với 3 vòng phao chịu lực giúp tăng độ nổi, giá đỡ khung lồng nguyên khối, túi lưới được thi công chắc chắn, phù hợp với dòng chảy mạnh và hệ thống neo bố trí linh động, chịu tải trọng lớn, đảm bảo an toàn tối đa trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Gia đình ông Võ Lâm Đồng đưa cá chim vây vàng giống ra thả nuôi ở khu vực biển Hòn Nội (xã Cam Lâm).

Hơn 3 tháng ra nuôi cá trên vùng biển xa bờ, ông Võ Lâm Đồng (xã Cam Lâm) đã sớm nếm trải gian nan của nghề nuôi biển khi gặp phải hai cú sốc ban đầu. Đó là trong lần đầu tiên vận chuyển cá giống ra vùng nuôi, do chưa có nhiều kinh nghiệm nên cá giống hao hụt rất nhiều. Mới đây, chiếc tàu vỏ gỗ của gia đình đầu tư gần 200 triệu đồng để vận chuyển cá giống, thức ăn, làm nơi nghỉ ngơi cho nhân công bị sóng đánh vỡ trong một trận giông gió lớn khiến ông phải mua lại chiếc mới để có phương tiện ra vào vùng nuôi. “Tôi sốc khi con tàu bị sóng đánh vỡ tan nhưng vững tâm khi hệ thống lồng nuôi chắc chắn, đàn cá 30.000 con trong 2 lồng vẹn nguyên. Đây sẽ là những bài học đắt giá cho tôi và cả những người đi sau trong nuôi biển xa bờ!” - ông Đồng tâm sự.

Từng trải trong nghề nuôi biển, ông Nguyễn Văn Hoan - Giám đốc Hợp tác xã Nuôi biển Cam Ranh - Hòn Nội bày tỏ: “Các nước tiên tiến đã đi trước về nuôi biển xa bờ nhờ ứng dụng CNC. Sở dĩ chúng ta lâu nay vẫn nuôi quanh quẩn trong đầm, vịnh vì công nghệ nuôi bằng lồng bè gỗ chưa đủ vững chãi để nuôi trên vùng biển hở. Nay hệ thống lồng nuôi HDPE được các doanh nghiệp áp dụng ở Vân Phong, được tỉnh thí điểm ở Cam Lập đã chứng minh được khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, sóng lớn đến cấp 12, hiệu quả nuôi rất cao nên chúng tôi rất vững tin khi ra nuôi ở khu vực biển Hòn Nội”. Theo chia sẻ của ông Hoan, yếu tố quyết định thành công nằm ở chất lượng nước của vùng nuôi. Ở Hòn Nội, nước luôn lưu thông, rất sạch nên cá lớn nhanh, ít bệnh, tỷ lệ sống cao sẽ rút ngắn thời gian nuôi, giảm chi phí, sản lượng sẽ cao. Tuy nhiên, nuôi ở xa bờ, nơi sóng gió lớn, dòng chảy mạnh cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro và các thành viên hợp tác xã đang phải gặp nhiều khó khăn do di chuyển từ cảng Đá Bạc hoặc cảng Hòn Rớ ra vùng nuôi rất xa, đi từ khu vực Bãi Dài ra gần hơn nhưng lại không có cầu cảng hoặc bến thủy…

Câu chuyện gian nan và ý chí của ông Đồng, ông Hoan là minh chứng sống động cho những khó khăn và quyết tâm lớn của tỉnh Khánh Hòa khi được Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường “chọn mặt gửi vàng” để đi trước mở đường, dẫn dắt toàn ngành nuôi biển Việt Nam bằng Đề án thí điểm phát triển nuôi biển CNC tại Khánh Hòa.

Chỉ có quyết tâm thì chưa đủ

Khánh Hòa quyết tâm phát triển nuôi biển CNC, đưa ngành này trở thành ngành sản xuất hàng hóa, với mục tiêu xuất khẩu vượt mốc 1 tỷ USD. Rất nhiều hội thảo, hội nghị đã được tỉnh tổ chức để tranh thủ ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực nuôi biển, từ đó hoàn thiện Đề án thí điểm nuôi biển CNC tại Khánh Hòa để trình và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đưa vào triển khai như hiện nay. Tỉnh cũng đã đi sớm một bước khi chủ động triển khai trước mô hình thí điểm nuôi biển CNC trên vùng biển hở Cam Lập (từ nguồn kinh phí tài trợ của Quỹ Thiện Tâm - Tập đoàn Vingroup) để người dân kiểm chứng hiệu quả, mạnh dạn chuyển đổi từ cách nuôi truyền thống sang nuôi CNC. Nhờ sự chủ động này mà đến nay, các “cụm công nghiệp” nuôi biển CNC đã hình thành ở nhiều địa phương trong tỉnh; nhiều hộ dân, doanh nghiệp đã được cấp giấy phép để nuôi trồng thủy sản trên biển…

Ngư dân xã Đại Lãnh thu hoạch cá nuôi trong lồng tròn HDPE.

Tuy nhiên, để phấn đấu đến năm 2030, toàn tỉnh sẽ chuyển đổi toàn bộ lồng bè nuôi truyền thống sang lồng nuôi HDPE ứng dụng CNC trên vùng biển xa bờ không phải là điều dễ dàng. Bởi theo lý giải của ông Nguyễn Xuân Hòa - Giám đốc Hợp tác xã Nuôi biển Vân Phong, hiện nay, số lượng lồng bè nuôi biển của người dân rất lớn, chủ yếu là lồng nuôi truyền thống sử dụng khung lồng bằng gỗ (lồng bè nổi) và bằng sắt (lồng chìm) giá trị đầu tư không lớn. Việc chuyển đổi sang lồng nuôi làm bằng vật liệu HDPE ứng dụng CNC cần nguồn kinh phí lớn, mỗi lồng tròn thể tích 800m³ lên đến 280 triệu đồng, mỗi hộ nuôi ít nhất cần 2 lồng như thế nên không phải hộ nào cũng có khả năng đầu tư. Trong khi việc hỗ trợ chuyển đổi từ nuôi truyền thống sang nuôi CNC tại Khánh Hòa thời gian qua chỉ mới thực hiện thí điểm theo sự hỗ trợ của Quỹ Thiện Tâm - Tập đoàn Vingroup cho một số hộ nuôi đủ điều kiện, còn tỉnh vẫn chưa có chính sách khuyến khích, hỗ trợ đủ mạnh cho người nuôi trồng thủy sản về đầu tư trang thiết bị sản xuất theo hướng nuôi biển công nghiệp như: Hệ thống lồng nuôi, máy phát điện, máy cho ăn, hệ thống quan trắc môi trường tự động, tàu thu hoạch… Bên cạnh đó, chính sách về bảo hiểm thủy sản nuôi, bảo hiểm cho lao động nuôi biển theo Nghị quyết số 55 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa vẫn chưa được ban hành nên người dân chưa mặn mà chuyển đổi.

Ông Lê Đình Khiêm - Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản, Biển và Hải đảo chia sẻ: “Thực tế trên địa bàn tỉnh, Công ty TNHH Thủy sản Australis Việt Nam, Trung tâm Nuôi biển CNC (Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản I) đang hoạt động nuôi biển quy mô lớn, CNC với trang thiết bị, công nghệ nuôi tiên tiến, hiện đại đem lại hiệu quả kinh tế cao, bền vững và an toàn trong điều kiện bất thường của thời tiết… Chúng ta đã có minh chứng cụ thể về hiệu quả nuôi biển CNC; chủ động được kỹ thuật nuôi, công nghệ chế tạo vật liệu mới dùng cho nuôi biển. Tuy nhiên, vẫn còn thiếu cơ chế, chính sách để khuyến khích các hộ dân đầu tư chuyển đổi sang nuôi biển CNC để tiến tới nuôi ở các vùng biển hở và xa bờ. Hiện nay, các chính sách hỗ trợ ngư dân chuyển đổi sang nuôi biển CNC rất cần thiết nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế biển, nhất là trong bối cảnh tỉnh đặt trọng tâm tái cơ cấu, chuyển đổi mô hình tăng trưởng các ngành kinh tế, trong đó có ngành thủy sản hướng đến mục tiêu tăng trưởng hai con số trong thập niên nâng tầm phát triển và việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đang được triển khai quyết liệt nhằm tạo động lực mới cho tăng trưởng”.

Hiện nay, ngành Thủy sản Việt Nam đang chịu “thiệt đơn, thiệt kép” do tác động của cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu liên quan đến khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Mặt khác, mới đây, Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển quốc gia Mỹ (NOAA) đã công bố kết quả so sánh theo Đạo luật Bảo vệ động vật có vú biển. Theo đó, từ đầu năm 2026, các sản phẩm từ cá ngừ, cá kiếm, mực, cua,… của Việt Nam có thể sẽ không được phép nhập khẩu vào thị trường này nếu không đạt chuẩn về bảo tồn. Do đó, những năm qua, tỉnh Khánh Hòa đã thay đổi tư duy, chuyển mạnh từ đánh bắt sang khai thác tối đa các tiềm năng, lợi thế để nuôi biển, đặc biệt là nuôi biển CNC đang là bước đi quan trọng để phát triển ngành thủy sản bền vững. Tuy nhiên, để phát triển nuôi biển CNC, người dân, doanh nghiệp rất cần các chính sách hỗ trợ tạo động lực đưa ngành nuôi biển phát triển nhanh.

Kỳ cuối: Tạo động lực phát triển nuôi biển công nghệ cao

Nguồn: Vươn khơi nuôi biển ​​​​​​​- Kỳ 3: Thách thức của người tiên phong

Hải Lăng-Hồng Đăng

baokhanhhoa.vn