Tác động của bầu cử Mỹ đến thị trường chứng khoán Việt Nam

Với ảnh hưởng kinh tế và chính trị của Hoa Kỳ, kết quả bầu cử sẽ là một sự kiện quan trọng có tác động sâu rộng đến các quốc gia khác, bao gồm cả Việt Nam. Trong ngắn hạn, các tác động sẽ có thể được quan sát đầu tiên trên thị trường tài chính (cổ phiếu, trái phiếu và ngoại hối). Sau đó, các tác động kinh tế và chính trị rộng lớn hơn sẽ dần lộ diện.

Theo báo cáo mới đây của Chứng khoán ACBS, các cuộc thăm dò gần đây cho thấy một cuộc đua sát sao giữa các ứng cử viên hiện tại từ Đảng Dân chủ (Kamala Harris) và Đảng Cộng hòa (Donald Trump). Kamala Harris được xem là ứng cử viên sẽ tiếp tục di sản của người tiền nhiệm Đảng Dân chủ, Joe Biden, do đó có thể ít tạo ra các nguy cơ về sự mất ổn định. Ngược lại, sự trở lại của Donald Trump, nếu được bầu, sẽ tạo cơ hội cho ông tiếp tục các chính sách được xem là đã làm gián đoạn quan hệ thương mại quốc tế kể từ năm 2018.

Về phát triển kinh tế trong nước, trong khi ông Trump tập trung vào việc giảm thuế thu nhập cho doanh nghiệp & cá nhân và giảm thiểu các quy định cho doanh nghiệp, bà Harris nhấn mạnh việc tăng thuế thu nhập doanh nghiệp – đặc biệt là tăng thuế đối với người giàu – và mở rộng phúc lợi cho người lao động nhằm giảm bất bình đẳng thu nhập.

Trong chính sách kinh tế đối ngoại, ông Trump tiếp tục ủng hộ việc mở rộng chiến tranh thương mại, áp thuế suất nhập khẩu đối với tất cả các quốc gia, với trọng tâm là hàng hóa Trung Quốc. Ngược lại, bà Harris có cách tiếp cận chọn lọc hơn, mặc dù bà vẫn coi Trung Quốc là mục tiêu chính trong các quy định hạn chế thương mại. Tuy nhiên, cả hai ứng cử viên đều cần nguồn ngân sách đáng kể để thực hiện các kế hoạch của mình. Do đó, tăng chi tiêu ngân sách quốc gia – và do đó làm tăng tỷ lệ thâm hụt ngân sách liên bang so với GDP – dường như là một yếu tố chung cho bất kỳ chính quyền nào, đặc biệt là trong những năm đầu của nhiệm kỳ tổng thống.

Đối với Việt Nam - nền kinh tế rất mở với doanh thu thương mại chiếm 158% GDP, Hoa Kỳ là đối tác xuất khẩu lớn nhất (xuất siêu 83 tỷ USD) và Trung Quốc là đối tác nhập khẩu lớn nhất (nhập siêu 49 tỷ USD) – cũng không tránh khỏi ảnh hưởng từ kết quả bầu cử Mỹ.

Theo đánh giá của chuyên gia tại ACBS, trong ngắn hạn VNĐ có khả năng phải đối mặt với áp lực giảm giá lớn hơn nếu Trump thắng cử và thực hiện các chính sách kinh tế của mình, vì những điều này chủ yếu làm tăng giá trị USD. Điều này sẽ khiến dư địa chính sách tiền tệ của Việt Nam không còn, từ đó tác động tiêu cực tới nền kinh tế nói chung và khả năng sinh lời của ngành ngân hàng nói riêng.

Thêm vào đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ có thể gặp thách thức nếu Trump áp dụng thuế nhập khẩu đối với tất cả hàng hóa như ông tuyên bố. Các ngành xuất khẩu (thủy sản, dệt may, săm lốp, đồ gỗ, thép, v..v..) có thể sẽ đối mặt với khó khăn trong ngắn hạn về chính sách thuế, và khó khăn trong dài hạn về việc suy giảm nhu cầu từ thị trường Mỹ nếu hàng hóa nhập khẩu trở nên quá đắt đỏ. Tuy nhiên, khó khăn này có thể bù đắp phần nào nếu các doanh nghiệp Việt Nam có thể lấy được một phần miếng bánh xuất khẩu từ Trung Quốc.

Trong dài hạn, việc giảm sự phụ thuộc vào nguồn hàng hóa từ Trung Quốc là chiến lược xuyên suốt của hai đời tổng thống Mỹ gần đây. Vì vậy, xu hướng FDI từ Trung Quốc sang các quốc gia lân cận, trong đó có Việt Nam được dự báo sẽ tiếp diễn trong các năm tới. Điều này sẽ tiếp tục hỗ trợ sự tăng trưởng FDI của Việt Nam. Các doanh nghiệp bất động sản khu công nghiệp, vận tải & kho bãi sẽ được hưởng lợi nhờ sản lượng hàng hóa gia tăng.

Tác động tiềm tàng từ chính sách của 2 ứng viên Tổng thống Mỹ

Dựa trên phân tích trước đó về các chính sách kinh tế trong nước của Trump và di sản thương mại toàn cầu của ông, cùng với cách tiếp cận của chính quyền Biden trong việc điều chỉnh các chính sách này, ACBS nhận thấy một số tác động có thể xảy ra tùy thuộc vào việc Trump trở lại hay Harris giành chiến thắng trong cuộc bầu cử.

Tác động thương mại, dưới chính quyền của Trump, Việt Nam có thể đối mặt với nhiều thách thức kinh tế. Việc áp đặt các mức thuế quan mạnh mẽ - bao gồm thuế 60% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và thuế 10%-20% đối với tất cả hàng nhập khẩu - sẽ làm cho hàng hóa nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn, có khả năng làm giảm nhu cầu tiêu dùng của Mỹ, từ đó làm giảm sản lượng và giá trị hàng xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ. Một số nghiên cứu cho thấy, trong điều kiện này, GDP của Việt Nam có thể giảm gần 1% so với kịch bản dưới chính quyền của Harris.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam có khả năng bị áp thuế nhập khẩu và thuế chống bán phá giá, do Việt Nam vẫn đang bị xếp là nền kinh tế phi thị trường và có thặng dư thương mại lớn với Mỹ. Những mặt hàng Việt Nam đang có mức thuế nhập khẩu vào Mỹ rất thấp là gỗ (0%), thủy sản (0%), săm lốp (4%). Trong khi dệt may và thép, tôn mạ đều đang có mức thuế nhập khẩu khá cao, từ 8-25. Tuy nhiên, hầu hết các mặt hàng này hiện tại đều chưa bị áp thuế chống bán phá giá. Do đó, nếu sự tăng lên đồng loạt của cả thuế nhập khẩu và thuế chống bán phá giá có thể triệt tiêu những lợi ích dự kiến tăng thêm từ việc tái phân bổ thương mại.

Việc điều tra nguồn gốc xuất xứ hàng hóa có thể trở nên gắt gao hơn để đảm bảo Mỹ không bỏ sót các mặt hàng nhập khẩu từ quốc gia khác, nhưng thực chất lại có xuất xứ từ Trung Quốc. Vì vậy, các chiến dịch điều tra và giải trình có thể trở nên phức tạp hơn đối với các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam. Bên cạnh đó, nhu cầu giảm từ Mỹ có thể khiến hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc tràn vào các thị trường khác, làm tổn hại đến các ngành công nghiệp trong những khu vực đó. Việt Nam cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Ngược lại, Việt Nam có thể hưởng lợi từ sự thay thế thương mại nếu Mỹ tăng cường chuyển dịch xa khỏi hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, mở ra cơ hội cho việc tăng cường thương mại với các quốc gia khác, bao gồm cả Việt Nam. Các nhà kinh tế dự báo rằng việc tái phân bổ thương mại này có thể thúc đẩy GDP của Việt Nam tăng khoảng 0,5% so với kịch bản của chính quyền Harris, khi chuỗi cung ứng được điều chỉnh và việc nhập khẩu từ Mỹ tăng từ Việt Nam.

Đi đầu trong danh sách những doanh nghiệp được hưởng lợi từ làn song di tản thứ hai này sẽ là các doanh nghiệp bất động sản khu công nghiệp. Tiếp theo đó là các doanh nghiệp xuất khẩu có chứng minh xuất xứ nguồn gốc. Và lưu lượng hàng hóa được điều chuyển trực tiếp hoặc gián tiếp từ Trung Quốc, thông qua Việt Nam sang Mỹ sẽ góp phần hỗ trợ tăng trưởng lợi nhuận cho các doanh nghiệp vận tải & kho bãi.

Trong khi đó, ACBS cho rằng sẽ không có sự khác biệt đáng kể nào trong chính sách thương mại dưới chính quyền của Harris sẽ ảnh hưởng đến thương mại với Việt Nam. Điều này cho thấy một môi trường thương mại ổn định cho Việt Nam và quan hệ song phương giữa Mỹ và Việt Nam sẽ tiếp tục được củng cố. Hơn nữa, chính quyền Harris cũng chia sẻ quan điểm với Trump về Trung Quốc, vì vậy xu hướng “Trung Quốc +1” có khả năng tiếp tục diễn ra. Do đó, Việt Nam được kỳ vọng sẽ vẫn là điểm đến quan trọng cho FDI chuyển địa từ Trung Quốc.

Đối với tỷ giá USD/VND, mặc dù Trump liên tục khẳng định rằng USD đang bị định giá cao so với các đồng tiền khác, đặc biệt là CNY, dẫn đến khả năng cạnh tranh giảm sút cho hàng hóa Mỹ, nhưng các chính sách mà ông đề xuất thực chất đều có thể làm tăng giá trị của đồng đô la. Những biện pháp như thuế quan đối với hàng nhập khẩu và cắt giảm thuế doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ củng cố USD. Trong ngắn hạn, một đồng đô la mạnh hơn sẽ làm tăng rủi ro giảm giá cho VND.

Thêm vào đó, nếu các chỉ số kinh tế của Mỹ vẫn mạnh mẽ, việc cắt giảm thuế có thể hỗ trợ cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ. Tuy nhiên, chi phí nhập khẩu cao hơn có thể gây ra rủi ro lạm phát tại Mỹ, có khả năng làm chậm quá trình cắt giảm lãi suất của Fed. Những thời gian kéo dài mà lãi suất USD cao sẽ gia tăng áp lực lên VND thêm nữa.

Một môi trường trong đó DXY mạnh, lãi suất USD neo cao là bất lợi lớn cho Việt Nam vốn đang không còn nhiều dư địa đối với chính sách tiền tệ. Lãi suất VND nếu tăng lên sẽ tác động tới khả năng phục hồi của các doanh nghiệp nội địa. Bên cạnh đó, lợi nhuận của ngành ngân hàng cũng có thể bị tác động tiêu cực. Cuối cùng, các doanh nghiệp có chi phí nợ vay cao, đặc biệt nợ vay USD cũng sẽ chịu tác động tiêu cực.

Nếu Harris thắng cử, chúng ta có thể kỳ vọng vào một môi trường thương mại ổn định với rủi ro thuế quan đối với hàng nhập khẩu được giảm thiểu. Điều này có khả năng hỗ trợ sự ổn định của DXY. Ngoài ra, sự giảm bớt áp lực lạm phát - do thương mại toàn cầu không bị ảnh hưởng bởi các thuế quan quá mức hoặc các rối loạn thêm - có thể tạo ra sự tự tin lớn hơn trong các quyết định của FED về việc giảm lãi suất. Do đó, áp lực giảm giá đối với VND sẽ thấp hơn đáng kể so với chính quyền của Trump.

Với thị trường chứng khoán Việt, không có đủ bằng chứng liên kết giữa sự chuyển động của VNINDEX với danh tính hoặc mối quan hệ đảng phái của tổng thống Mỹ. Tuy vậy, quan sát diễn biến của VNINDEX trong bốn cuộc bầu cử gần đây, ACBS nhận thấy hai xu hướng tăng ngắn và trung hạn sau cuộc bầu cử năm 2016 và 2020, nhưng cũng ghi nhận xu hướng giảm giảm nhẹ trong ngắn hạn trước khi tăng mạnh trong trung hạn sau cả hai lần thắng cử của Obama năm 2008, 2012. Do đó, những lo ngại về việc thắng cử của Trump hoặc Harris sẽ khiến VNINDEX diễn biến theo một xu hướng báo trước nào đó, đặc biệt là trong ngắn hạn, dường như là không có cơ sở.

Tuy nhiên, rủi ro ngắn hạn đối với VNINDEX, và thị trường chứng khoán nói chung, có thể cao hơn dưới thời tổng thống Trump so với tổng thống Harris. Điều này chủ yếu là do sự không chắc chắn mà Trump có thể đem lại cho môi trường kinh tế và tài chính toàn cầu. Theo lẽ thường, các thị trường chứng khoán coi sự không chắc chắn là "tiêu cực" ở giai đoạn đầu và chỉ sau đó mới đánh giá tác động thực sự của nó.

Nguồn:Tác động của bầu cử Mỹ đến thị trường chứng khoán Việt Nam

Trung Anh

thuongtruong.com.vn