Thuần phục “thủy quái” trên sông Sêrêpốk

Cá lăng đuôi đỏ được người dân thuần hóa nuôi trong ao nhà

Thuần hóa loài cá quý

Bao đời nay, đồng bào DTTS nơi đây chỉ câu, quăng lưới thông thường để bắt cá và bảo vệ dòng sông; tuy nhiên những năm gần đây, người dân khắp nơi đến đây săn cá theo kiểu tận diệt, các loài các quý trên sông dần khan hiếm. Để bảo tồn loài các quý, một số người dân thuần hóa, nuôi ở những ao hồ nước tĩnh và đã thành công.

Từ nhỏ theo cha đi bắt cá trên sông Sêrêpốk, ông Y Hăn Bkrông ở xã Krông Na, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk hiểu rõ đặc tính của từng loài cá trên sông.

Ông Y Hăn bảo: Loài cá lăng đuôi đỏ chỉ sống ở những khúc sông sâu, nơi nước chảy siết và có nhiều thác ghềnh. Trước đây, trên dòng sông này các loài cá nhiều vô kể, đặc biệt là cá lăng, không ít con có trọng lượng ngót cả tạ. Có lần tôi bắt được con cá lăng to như gốc cây rừng. Sau khi làm thịt cá, tôi làm lễ tế Yang (thần), rồi cắt cá chia thành từng khức chia cho mọi người trong buôn.

Đồng bào DTTS nơi đây bắt cá bằng cách thông thường để bảo vệ dòng sông như quăng lưới, phóng lao hoặc câu cá; tuy nhiên, những năm gần đây, nhiều người từ nơi khác đến săn cá, đánh bắt theo kiểu tận diệt, cùng với đó môi trường nước trên sông thay đổi, cá lăng ít dần, thậm chí có nguy cơ biết mất.

Sinh sống bên dòng sông Sêrêpốk, chứng kiến nhiều đổi thay của dòng sông, một số người dân xã Hòa Phú đã đưa cá lăng đuôi đỏ về nuôi trong ao hồ nước tĩnh.

Cá lăng đưa về ao nuôi từ 2 năm trở lên mới thu hoạch

Ông Huỳnh Quốc Bài (SN 1964), trú thôn 5, xã Hòa Phú, Tp.Buôn Ma Thuột là một trong những người đầu tiên thuần hóa loài “thủy quái” trên dòng sông này. Ông mua cá giống từ những người đi câu, rồi mang về thả vào ao để nuôi. Sau thời gian theo dõi, ông vui mừng khi cá phát triển tốt.

“Thời gian đầu, cá mới thích nghi môi trường nên phát triển chậm, nhưng đến năm thứ 2 khi đã quen môi trường trong ao hồ, cá phát triển mạnh, mỗi con cá đạt với 2 - 3kg. Điều tôi nghiệm thấy, cá lăng đuôi đỏ rất dễ nuôi, kháng bệnh tốt, phù hợp với khí hậu địa phương. Cá ăn tạp, chủ yếu các loài động vật nhỏ như lòng tong, tôm tép, cua… gia đình tôi thường mua lòng gà, heo về nấu cho cá để tăng lượng đạm”, ông Bài chia sẻ.

Tích lũy kinh nghiệm nhiều năm, gia đình ông Bài dần mở rộng diện tích ao nuôi cá lăng. Mỗi lứa cá ông nuôi khoảng 2 năm, trọng lượng từ 3kg trở lên. Mỗi năm gia đình ông thu hoạch 6 - 7 tạ cá lăng đuôi đỏ, bán với giá 320.000 - 350.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, mỗi năm gia đình ông thu lợi nhuận hơn 200 triệu đồng.

Nâng tầm giá trị loài cá đặc sản

Từ thành công ban đầu thuần phục loài cá quý, nhiều hộ dân ở xã Hòa Phú mạnh dạn đầu tư, đưa giống cá lăng đuôi đỏ làm vật nuôi chính trong ao, hồ và mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Năm 2021, Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Hòa Phú Xanh được thành lập, trong đó có nhiều hộ nuôi cá lăng đuôi đỏ tham gia liên kết. Tham gia liên kết với Hợp tác xã, nông dân có điều kiện thuận lợi trao đổi kinh nghiệm, quảng bá sản phẩm cá lăng đuôi đỏ và có đầu ra ổn định.

Nhiều ngư dân địa phương đánh bắt cá trên sông

Điển hình từ đầu tư nuôi cá lăng đuôi đỏ năm 2021, đến nay gia đình anh Lê Văn Kiên (SN 1985) trú thôn 5, xã Hòa Phú đã có 5 ao nuôi, với diện tích 1,5ha và trở thành hộ gia đình có diện tích ao hồ nuôi cá lăng lớn nhất xã.

Anh Kiên cho biết: Để đảm bảo điều kiện thuận lợi cho cá phát triển, ngoài việc chăm lo thức ăn đầy đủ, tôi thiết kế hệ thống đường ống để duy trì lượng nước ra vào hồ thường xuyên. Bởi lượng nước trong hồ càng sâu càng phù hợp với cá lăng, cá sẽ lớn nhanh nên tôi luôn giữ mức nước trong hồ ổn định quanh năm.

Năm 2022, gia đình anh bắt đầu thu hoạch cá lăng đuôi đỏ để bán. Từ năm 2024 đến nay, gia đình anh đã xuất bán khoảng hơn 300 con cá lăng đuôi đỏ, với tổng sản lượng hơn 1 tấn. Với sản lượng thu hoạch cá như vậy, hàng năm gia đình anh thu gần 300 triệu đồng.

Thời gian qua, ngư dân địa phương vẫn quăng chài lưới đánh bắt cá trên sông, trong đó có cá lăng đuôi đỏ bán cho các hộ gia đình nuôi cá. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của môi trường nước và việc khai thác cá nên lượng cá lăng đuôi đỏ tự nhiên còn rất ít.

Chủ tịch UBND xã Hòa Phú Nguyễn Hữu Toàn cho biết: Bên cạnh các hoạt động đánh bắt cá truyền thống trên sông Sêrêpốk, trên địa bàn xã có khoảng hơn 10 hộ dân mạnh dạn đầu tư dao hồ, với tổng diện tích hơn 10ha để nuôi cá lăng đuôi đỏ. Các hộ dân này mua giống của người đánh bắt cá tự nhiên trên sông về thuần phục ở vùng nước tĩnh. Mô hình nuôi cá lăng đuôi đỏ, không chỉ góp phần giải quyết việc làm, cải thiện cuộc sống, mà còn mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nhiều hộ dân và góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

Nâng tầm giá trị loài cá quý sông Sêrêpốk, hai doanh nghiệp trên địa bàn xã đã đầu tư dây chuyền công nghệ chế biến các sản phẩm từ cá lăng đuôi đỏ. Trong đó, có một doanh nghiệp đã đăng ký OCOP 3 sao và được công nhận năm 2024. Xã Hòa Phú cũng đã ký hợp đồng với một doanh nghiệp ở xã Hòa Khánh (Tp.Buôn Ma Thuột), hỗ trợ giống cá lăng đuôi đỏ cho 6 hộ dân tham gia chuỗi giá trị sản phẩm gắn với du lịch cộng đồng.

Hiện nay, xã đã xây dựng mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị, kết hợp du lịch cộng đồng trải nghiệm. Mô hình được áp dụng vào Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp Hòa Phú Xanh, nhằm tạo sản phẩm chất lượng và thu hút du khách đến địa phương.

Nguồn: Thuần phục “thủy quái” trên sông Sêrêpốk

Lê Hường

baodantoc.vn